drakunkuliyaz ne demek?

Drakunkuliyaz ya da gine solucanı hastalığı (GWD), gine solucanının yol açtığı bir enfeksiyondur.¹ Bir kişi, gine solucanı larvalarıyla enfekte olmuş su pireleri içeren suyu içtiğinde enfekte olur.² Başlangıçta hiçbir belirti görülmez.³ Yaklaşık bir yıl sonra, dişi solucan genellikle bacakta su toplamış bir kabarcık oluşturduğunda enfekte kişide ağrılı bir yanma gelişir.⁴ Bunun ardından, birkaç hafta içinde solucan deriden dışarı çıkar.⁵ Bu süre zarfında kişi yürümekte ve çalışmakta zorluk çekebilir.⁶ Bu hastalığın ölüme yol açması çok nadirdir.⁷

Sebepleri

Gine solucanı ile enfekte olabilen, bilinen tek canlı insandır.⁸ Bu solucan bir ila iki milimetre genişliğinde olup yetişkin bir dişi 60 ila 100 santimetre uzunluğundadır (erkek bireyler çok daha kısadır).⁹¹⁰ Yumurtaları insan bedeni dışında en fazla üç hafta yaşayabilir.¹¹ Bu süre dolmadan su piresi tarafından yenilmelidir.¹² Su pirelerinin içindeki larvalar dört aya kadar hayatta kalabilir.¹³ Bu yüzden, bu hastalığın bir alanda varlığını sürdürebilmesi için insanlarda her sene tekrarlanması gerekir.¹⁴ Bu hastalığın teşhisi genellikle hastalığın işaretlerine ve belirtilerine dayanılarak konulabilir.¹⁵

Korunma ve tedavi

Bu hastalıktan korunma, erken teşhisle ve ardından enfekte kişinin yarasının içme suyuna temas etmesi önlenerek mümkündür.¹⁶ Ayrıca, temiz suya erişimin iyileştirilmesi ve eğer temiz değilse suyun filtre edilmesi gibi önlemler alınabilir.¹⁷ Suyun bir bez ya da kumaştan filtre edilmesi çoğunlukla yeterlidir.¹⁸ Kontamine içme suyunda larvanın öldürülmesi için temefos adlı kimyasal kullanılabilir.¹⁹ Bu hastalığa yönelik bir ilaç ya da aşı mevcut değildir.²⁰ Solucan birkaç haftanın ardından bir çubuğa dolandırılarak yavaşça çıkarılabilir.²¹ Çıkan solucanın sebep olduğu ülserler bakteri ile enfekte olabilir.²² Ağrı, solucan çıkarıldıktan sonra aylarca devam edebilir.²³

Epidemiyoloji ve tarihçe

2013 yılında 148 hastalık vakası bildirildi.²⁴ 1986’daki 3,5 milyon vakaya kıyasla oldukça düşük bir rakamdır.²⁵ Bu hastalık 1980’lerde 20 ülkede görülürken bugün yalnızca 4 ülkede mevcuttur.²⁶ En çok etkilenen ülke Güney Sudan’dır.²⁷ Ortadan tamamen kaldırılacak muhtemelen ilk paraziter hastalık olacaktır.²⁸ Gine solucanı hastalığı eski çağlardan beri bilinmektedir.²⁹ Mısır’da MÖ 1550 tarihli Ebers Tıp Papirüsünde bu hastalıktan bahsedilmiştir.³⁰ Drakunkuliyaz (İngilizcesi "dracunculiasis") adı Latince "küçük canavarlar hastalığı" anlamındaki kelimeden gelir.³¹ "Gine solucanı" adı ise, Avrupalıların bu hastalığı 17. Yüzyılda Batı Afrika‘nın Gine sahilinde görmelerinin ardından ortaya çıkmıştır.³² Gine solucanlarına benzeyen bir tür, bu hastalığın hayvanlarda görülmesine neden olur,³³ ama bunların insanları etkilediği düşünülmemektedir.³⁴ Bu hastalık ihmal edilmiş bir tropikal hastalık olarak sınıflandırılmaktadır.³⁵