deneycilik ne demek?

Deneycilik (Empirizm), bilginin kaynağının duyusal deneyimler ve gözlemler olduğunu savunan felsefi bir görüştür. Bu görüşe göre, insan zihni doğuştan boş bir levha (tabula rasa) gibidir ve tüm bilgiler deneyim yoluyla kazanılır. Deneycilik, rasyonalizmin (akılcılık) karşıtı olarak da değerlendirilebilir.

Temel İlkeler:

• Deneyimin Önceliği: Bilgiye ulaşmanın temel yolu duyular aracılığıyla elde edilen deneyimlerdir.
• Doğuştan Fikirlerin Reddi: İnsan zihni doğuştan herhangi bir bilgiye sahip değildir.
• Gözlem ve Deney: Bilginin doğruluğu gözlem ve deneylerle test edilmelidir.
• Tümevarım Yöntemi: Tekil deneyimlerden genel sonuçlara ulaşma (tümevarım) yöntemi kullanılır.

Önemli Temsilciler:

• John Locke: "İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme" adlı eserinde deneyciliği detaylı bir şekilde açıklamıştır.
• George Berkeley: "Var olmak, algılanmaktır" (Esse est percipi) düşüncesiyle tanınır ve idealist bir deneycidir.
• David Hume: Nedensellik, alışkanlık ve inanç üzerine yaptığı çalışmalarla deneyciliğe önemli katkılar sağlamıştır.

Deneyciliğin Eleştirisi:

Deneycilik, her türlü bilginin deneyimden kaynaklandığını savunarak, aklın ve mantığın rolünü yeterince vurgulamadığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Ayrıca, bazı bilgiler (örneğin, matematiksel aksiyomlar) doğrudan deneyimle kanıtlanamaz.

İlgili Kavramlar:

• Tabula Rasa
• Rasyonalizm
• Bilgi Teorisi (Epistemoloji)
• Algı
• Duyum