ckm ne demek?

CKM Matrisi (Cabibbo-Kobayashi-Maskawa Matrisi)

CKM matrisi, Standart Model'de kuarkların zayıf etkileşimlerini tanımlayan bir üniter matristir. Bu matris, kuarkların kütle öz durumları ile zayıf etkileşim öz durumları arasındaki dönüşümü ifade eder. Başka bir deyişle, bir kuarkın bir diğerine zayıf etkileşim yoluyla dönüşme olasılığını belirler.

Özellikleri ve Önemi:

• Üniter: CKM matrisi üniter olduğundan, kuarkların korunumu yasalarına uyar. Yani, başlangıçtaki kuark sayısı ile son durumdaki kuark sayısı aynıdır.
• 3x3 Boyut: Altı kuark (yukarı, aşağı, tılsım, garip, üst, alt) olduğu için CKM matrisi 3x3 boyutundadır.
• CP İhlali: CKM matrisi, karmaşık bir faza sahip olabilir. Bu karmaşık faz, CP ihlali'nin (yük eşlenik simetrisi ve parite simetrisinin ihlali) kaynağıdır. CP ihlali, madde ve antimadde arasındaki asimetriyi açıklamada önemli bir rol oynar.
• Parametreler: CKM matrisi, deneysel verilerle belirlenen dört parametre ile tanımlanır: üç dönme açısı (θ₁₂, θ₂₃, θ₁₃) ve bir karmaşık faz (δCP).
• Kuark Karışımı: CKM matrisinin elemanları, farklı kuarkların zayıf etkileşimlerde ne kadar karıştığını gösterir. Örneğin, Vud elemanı, yukarı kuarkın aşağı kuark ile etkileşme olasılığını temsil eder.

CKM Matrisinin Gösterimi:

CKM matrisi genellikle şu şekilde gösterilir:

V = | Vud   Vus   Vub |
    | Vcd   Vcs   Vcb |
    | Vtd   Vts   Vtb |

Burada, Vij, i kuarkının j kuarkına zayıf etkileşim yoluyla dönüşme olasılığının genliğini temsil eder.

Deneysel Doğrulama:

CKM matrisi, birçok deneyle doğrulanmıştır. Kuarkların bozunum oranları ve CP ihlali ölçümleri, CKM matrisinin tahminleriyle uyumludur.