arkeogenetik ne demek?

Arkeogenetik, çeşitli moleküler genetik yöntemleri ve DNA kaynaklarını kullanarak antik DNA'yı inceleyen bir bilim dalıdır. Bu genetik analizler insan, hayvan ve bitki örnekleri üzerinde uygulanabilir. Antik DNA, kemikler, yumurta kabukları ve insan ile hayvan örneklerinde yapay olarak korunmuş dokular dahil olmak üzere çeşitli fosilleşmiş örneklerden elde edilebilir.¹² Bitkilerde ise antik DNA, tohumlardan, dokulardan ve bazı durumlarda dışkıdan elde edilebilir. Arkeogenetik, eski nüfus grubu göçlerinin, evcilleştirmenin ve bitki ile hayvan evriminin genetik kanıtlarını sunar. Modern genetik popülasyonların DNA'sı ile antik DNA karşılaştırılabilir.³

Arkeogenetik, adını "eski" anlamına gelen Yunanca arkhaios ve "kalıtım bilimi" anlamına gelen genetik teriminden alır.⁴ Arkeogenetik terimi, arkeolog Colin Renfrew tarafından tasarlanmıştır.⁵

Metodlar

Antik DNA'yı kontamine etmekten kaçınmak için fosiller eldivenle tutulur ve bulunduktan hemen sonra -20 °C'de muhafaza edilir. Fosil numunesinin, diğer DNA analizleri için kullanılmamış bir laboratuvarda analiz edilmesini sağlamak, kontaminasyonu da önleyebilir.⁶⁷ Kemikler toz oluncaya kadar öğütülür ve polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) işleminden önce bir çözelti ile muamele edilir.⁸ DNA amplifikasyonu için örnekler fosil kemikler olmak zorunda değildir. Korunmuş deri örnekleri de bazı durumlarda kullanılabilir.⁹

Silika bazlı DNA ekstraksiyonu, arkeolojik kemik numunelerinden DNA elde etmek için bir saflaştırma adımı olarak kullanılan bir yöntemdir.¹⁰ Bu işlem, DNA'yı bağlamak ve PCR amplifikasyonunu inhibe eden fosil içindeki bileşenleri ayırmak için bir araç olarak silika kullanarak çalışır. Bununla birlikte, silisin kendisi de güçlü bir PCR inhibitörüdür, bu nedenle silika'nın ekstraksiyondan sonra DNA'dan ayrılmasını sağlamak için dikkatli önlemler alınmalıdır.¹¹

Polimeraz zincir reaksiyonu, sıklıkla antik DNA'yı çoğaltmak için kullanılan bir işlemdir. Üç ana adımı vardır: denatürasyon, tavlama ve uzatma. Denatürasyon, DNA'yı yüksek sıcaklıklarda iki tek zincire ayırır. Tavlama, Taq polimerazın DNA'ya bağlanmasına izin veren primer ipliklerinin DNA'nın tekli şeritlerine tutturulmasını içerir. Uzatma numuneye Taq polimeraz eklendiğinde meydana gelir ve iki tek şeridin iki tam çift şeride dönüştürmesi için baz çiftlerinin eşleşmesinden oluşur.¹² Bu işlem birçok kez tekrarlanır ve genellikle antik DNA için kullanıldığında daha yüksek sayılarda tekrarlanması gerekmektedir.¹³