amfetamin ne demek?

Amfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dahil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla elde edilebilir. Bu sebeple yasa dışı olarak en sık kullanılan uyarıcı maddelerden biridir. Yan etki olarak şizofreni benzeri psikozlara neden olur. Yaklaşık 20 günlük kullanım sonunda tolerans gelişir. Zayıf olarak MAO enzimini de inhibe ettiğinden MAO inhibitörleri ve SSRI lar ile beraber kullanılırsa serotonin sendromuna sebep olabilir. Bu durum siproheptadin ile tedavi edilebilir. DEHB tedavisinde kullanılan ticari ilaçlardan Dexedrine, Elvanse ve Adderall amfetamin içeren ilaçlar arasında sayılabilir.

Amfetamin, genellikle uzun yol araç kullananlarca uyku kaçırmak ve konsantrasyon gerektiren sporlarda (atıcılık, okçuluk, vb) doping amacıyla da kullanılabilmektedir (amfetamin istismarı).¹

Etki mekanizmaları

Aminlerin re-uptake 1 ile nörona alınmasını inhibe ederler.
Aminlerin vezikülden sinaptik aralığa salınmasını arttırırlar.

Klinik kullanım

Dikkat eksikliğinde ve hiperkinezide
Latearl hipotalamustaki merkezi inhibe etmesi nedeniyle obezitede
Dopaminerjik aktivite artışı nedeniyle parkinsonda
REM dönemini kısalttıkları için narkolepside kullanılırlar.

Yan etkiler

Amfetamin/metamfetamin kullananlarda beyin kanamaları sık görülür; beyin kanamaları felçlere (hemorajik stroke) neden olabilir.²³ Süreç yüksek ateşle başlar; bir süre sonra tabloya hipertansiyon ve kalpte ritim bozuklukları (aritmiler) eklenir. Hastaların bir bölümü hızla gelişen beyin sapı kanaması sonrasında felç bulguları gelişemeden ölebilirler (ansızın ölüm).⁴

Kaynakça

Orijinal kaynak: amfetamin. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

↩
Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996 ↩
Huang MC, Yang SY, Lin SK, et al. Risk of cardiovascular diseases and stroke events in methamphetamine users: A 10-year follow-up study. Journal of Clinical Psychiatry, 77(10):1396-1403, 2016 ↩
Chiu ZK, Bennett IE, Chan P, Rosenfeld JV. Methamphetamine-related brainstem haemorrhage. Journal of Clinical Neuroscience, 32:137-139, 2016 ↩