altayca ne demek?

Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti’nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.¹

Dil, Altay Krayı'nda konuşulan Kuzey Altayca ile Altay Cumhuriyeti'nde konuşulan Güney Altayca olmak üzere iki lehçeye sahiptir, ancak bu iki lehçe tamamıyla karşılıklı anlaşılabilir değildir.² Dilin Kiril alfabesi ile yazılan standart formu Güney Altayca'yı baz almakta olup, 2006 yılında Kuzey Altayca'nın yazımı için Kiril alfabesi asıllı bir sistem de geliştirilmiştir.³

Sınıflandırma

Altayca, Altay Dağlarının çevrelediği bir alanda konuşulur ve genellikle Şorca ve Hakasça dillerine coğrafi açıdan yakınlığı dolayısıyla Türki dillerin Kuzey (Sibirya) alt grubu içinde değerlendirilir,⁴ ancak coğrafi olarak diğer dillerden nispeten izole olması nedeniyle bu sınıflandırma tartışmalıdır. Kıpçak grubu içinde yer alan Kırgızcaya yakın özellikler göstermesi yüzünden bu sınıfa da dahil edilmiştir. Talat Tekin dilin güney lehçesini diğer Türk dilleri içerisinde ayrı bir alt gruba sokmuş iken, Kuzey lehçesini Şorcanın Kondoma lehçesi ve Çulımca ile birlikte sınıflandırmıştır.⁵

Coğrafi dağılımı

Altayca, temel olarak Altay Cumhuriyeti’nde (Güney Altay) ve Altay Kray’da (Kuzey Altay) konuşulur.

Statüsü

Altayca, Rusça ile birlikte Altay Cumhuriyeti’nin resmî dilidir. Resmî dil olarak Altay dili, Altay-kiji olarak adlandırılan Güney diyalekti üzerinde gelişmiştir.

Diyalektleri

Altay dili, Kuzey ve Güney diyalektlerine ayrılır. Bu diyalektler de ayrıca pek çok alt diyalekti içerir. Başlıca diyalektleri aşağıdaki gibidir:

Güney Altay
- Asıl Altay
  - Mayma
- Telengit
  - Tölös
  - Çuy
- Teleut
Kuzey Altay
- Tuba
- Kumandı
  - Turaçak
  - Solton
  - Starobardin
- Çalkan ya da Çalkandu (Kuu, Lebedin olarak da bilinir)