madrid ne demek?

Madrid, () İspanya'nın başkenti¹ ve Madrid bölgesinin yönetim merkezi. İber Yarımadası'nın orta kesiminde yer alır. Madrid; İstanbul, Moskova, Paris ve Londra'dan sonra Avrupa'nın en kalabalık beşinci şehridir.²

İspanya Ulusal İstatistik Enstitüsü'ne (Instituto Nacional de Estadística de España) göre 2019 yılı itibarıyla şehir, 6.507.184 kişilik bir nüfusa sahiptir.³

İspanya'nın başkenti olan Madrid, İspanya Hükûmeti ve Bakanlıklarının genel merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Bunun yanı sıra İspanya krallarının resmi ikametgahı, Genel Mahkemeler (Kongre ve Senato), Yüksek Mahkeme ve Anayasa Mahkemesi de başkent Madrid'de bulunmaktadır. Ekonomik olarak Londra, Paris ve Moskova'dan sonra Avrupa'nın dördüncü en zengin şehridir.⁴ Madrid, Pekin ve Milano'dan sonra dünyanın en çok çokuluslu varlığına sahip 8. şehridir.⁵⁶ Şehir ayrıca uluslararası alanda, Dünya Turizm Örgütü, Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü, İber-Amerikan Genel Sekreterliği, Uluslararası İber-Amerika Gençlik Örgütü ve Kamu Yararı Gözetim Kurulu gibi örgütlerin genel merkezlerine ev sahipliği yapmaktadır. Şehirde çok sayıda müze bulunmaktadır. Bunların içerisinde Prado Müzesi (El Museo del Prado), dünyanın en büyük sanat galerisi olarak kabul edilmektedir.⁷

Coğrafya

Zengin tarihi mirasının yanı sıra canlı bir kültür ve sanat merkezi olarak da önem taşır. Gelişmesi ve ülke ekonomisinde ağırlıklı bir rol kazanması yakın tarihlere rastlar. Metropolitan alanın yüzölçümü 1.020 km² olup nüfusu 7 milyonu aşkındır.

Avrupa'nın en yüksek başkentlerinden biri olan Madrid, Orta Plato'nun dalgalı bir platosunda 635 m yükseklikte yer alır. Yüksek konumu ve hava kütlelerinin etkisine açık olması sebebiyle ani sıcaklık değişiklikleri sık görülür. Yaz ayları boğucu olup sıcaklık bazen 38 °C'ye kadar ulaşır. Yıllık ortalama sıcaklık 2°-24 °C arasında değişir.

Madrid'in idari hizmetleri, bankacılık ve sigortacılığa dayanan ekonomisine, ulaşım ağının merkezi olması ve turizmden kaynaklanan gelirler de önemli katkıda bulunur. II. Dünya Savaşı'ndan sonra sanayi gelişmiş, imalat sektörünün de ağırlığı artmıştır. Başlıca sanayi mamulleri arasında, demiryolu gereçleri ve traktör yapımı, dönüştürme metalürjisi, elektrikli gereçler yapımı, besin sanayii, tekstil, kimya, plastik maddeleri işleme, optik eşya, otomobil ve kamyon motoru yer alır.

Tarih

Manzanares Nehri'ne bakan kayalık bir çıkıntı üzerinde kurulu Alhazar'ın çevresinde gelişen şehirden 932 tarihli kayıtlarda Arapça "su kanalı" anlamına gelen Macerit adıyla bahsedilir. 1083 yılında şehir Müslümanlar'dan Kastilya Krallığı'na geçti. Alhazar'ın 1466'daki depremde yıkılmasından sonra inşa edilen Orta Çağ kraliyet sarayı, şehrin gelişmesine yeni bir hız kazandırdı. 1561'de Kral Hristiyan II. Felipe İspanya'nın merkezinde olduğu için şehri başkent yapmayı uygun buldu. 1759-1788 arasındaki III. Carlos döneminde geniş cadde ve meydanların açılmasıyla planlı bir gelişme başladı. Napolyon Savaşları (1800-1815) sırasında Fransız işgali altına giren Madrid, Joseph Bonaparte'in tahta geçmesinden sonra başlayan millî ayaklanmada öncü bir rol oynadı. On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında şehre modern bir görünüm kazandıran planlı bir yapılaşma başladı. İspanya İç Savaşı (1936-1939) sırasında ağır bombardımanlara maruz kalan Madrid büyük bir yıkıma uğradı. Ancak bundan sonra geniş çaplı bir onarım dönemi başladı. Şehrin gelişmesi zamanla çevredeki banliyöleri de içine aldı. 1960'lardaki değişimlerde tarihi mirasa ağır darbeler indirilmekle beraber, sonraki yıllarda tarihi yapıları koruma tedbirleri alındı.

İklim

Ekonomi

Madrid ekonomik olarak İspanya'nın en büyük Avrupa'nın da en büyük merkezlerinden biridir.⁸ Madrid'de birçok şirketin merkezleri vardır. Bu şirketlerden bazıları: Telefónica, Iberia, Prosegur, BBVA, Urbaser, Dragados, FCC.⁹

Turizm

Madrid Dünya Turizm Örgütü (UNWTO)'nun merkezidir.

Şehir 2018'de 10.21 milyon turist aldı. Bu turistlerin %53.3 ü yabancı %46.7 si ise yerli turisttir. Uluslararası turistlerde en büyük pay ABD'nindir. Onu sırasıyla İtalya, Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya izlemektedir.¹⁰

En çok ziyaret edilen müze, 2018 yılında toplam 3,8 milyon ziyaretçi ile Kraliçe Sofia Ulusal Sanat Müzesi oldu. Onu 2.8 milyon turistle Prado Müzesi izledi.¹¹ Ayrıca şehirde diğer gezilecek yerler de şu şekildedir:

Futbol

1902'de kurulan Real Madrid CF şehrin en ünlü Dünya'nın ise en ünlü ve zengin kulüplerinden biridir. Ev sahibi olduğu maçları Santiago Bernabéu Stadyumu'nda oynuyor. Şu ana kadar 35 tane La Liga, 14 tane UEFA Şampiyonlar Ligi, 5 tane UEFA Süper Kupası kazanmıştır ve bu alanlarda 1. dir. Takım FİFA tarafından 20. yüzyılın en başarılı takımı seçilmiştir.¹³

1903'de Atlético Madrid şehrin 2. ünlü kulübüdür ve ev sahibi olduğu maçları Metropolitano Stadyumu'nda oynuyor. Şu ana kadar 11 tane La Liga ve 3 tane UEFA Süper Kupası kazanmıştır.¹⁴

Şehirdeki diğer ünlü takımlar ise şöyledir:

Ulaşım

Madrid'de ulaşım gelişmiştir. Şehirde Madrid Barajas Uluslararası Havalimanı adında bir havalimanı vardır. Barajas Havalimanı 2019 yılında 61 milyon yolcu ile İspanya'nın en işlek 1. Avrupa'nın ise en işlek 5. havalimanıdır.¹⁶ Madrid'de ilk metro 1919'da yapılmıştır ve 20. yüzyılda büyük bir gelişme göstermiştir.¹⁷ 294 km uzunduğu ile Avrupa'da Londra'dan sonraki en uzun metro sistemidir. 302 istasyon ile de Avrupa'da Paris'ten sonraki en çok durağa sahiptir.¹⁸

Kardeş ve "partner" şehirleri

Madrid'in toplam 24 tane kardeş şehri var; bunlar aşağıda listelenmektedir.¹⁹ Ayrıca Fransa'nın Paris şehri ile özel "partner" statüsünü paylaşmaktadır.