kromatografi ne demek?

Kromatografi Nedir?

Kromatografi, karmaşık karışımların bileşenlerini ayırmak, tanımlamak ve saflaştırmak için kullanılan yaygın bir laboratuvar tekniğidir. Temel prensibi, karışım bileşenlerinin hareketli bir faz ve durağan bir faz arasında farklı oranlarda dağılmasına dayanır. Bileşenler, durağan faz ile farklı etkileşimlere girdiğinden, farklı hızlarda hareket ederler ve bu da ayrılmalarına yol açar.

Temel Bileşenler:

• Hareketli Faz (Mobil Faz): Bir çözücü (sıvı veya gaz) olup, karışımın içinden geçirildiği fazdır. Amacı, örnekteki bileşenleri taşımaktır.
• Durağan Faz (Sabit Faz): Genellikle bir katı veya sıvı olup, bir kolon veya yüzeye kaplanmış bir fazdır. Bileşenler, bu faz ile etkileşime girer ve bu etkileşimler ayrılmayı belirler.

Kromatografinin Çalışma Prensibi:

Karışım, hareketli faz içinde çözülür ve durağan faz üzerinden geçirilir. Karışım bileşenleri, durağan faz ile farklı derecelerde etkileşime girer. Durağan faza daha güçlü bağlanan bileşenler daha yavaş hareket ederken, daha zayıf bağlananlar daha hızlı hareket eder. Bu farklı hızlar, bileşenlerin ayrılmasına neden olur. Ayrılan bileşenler daha sonra bir dedektör tarafından algılanır ve bir kromatogram oluşturulur.

Kromatografi Çeşitleri:

Kromatografi, hareketli ve durağan fazların fiziksel hallerine ve ayrılma mekanizmalarına göre farklı türlere ayrılır. En yaygın türler şunlardır:

• Gaz Kromatografisi (GC): Hareketli faz bir gazdır. Uçucu bileşikleri ayırmak için kullanılır.

• Sıvı Kromatografisi (LC): Hareketli faz bir sıvıdır. Uçucu olmayan veya termal olarak kararsız bileşikleri ayırmak için kullanılır.

  • Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC): Yüksek basınç kullanarak ayrımı hızlandıran bir LC türüdür.
  • Ters Faz Kromatografisi (RP-HPLC): Durağan faz hidrofobik, hareketli faz ise hidrofiliktir. En yaygın HPLC türüdür.

• İnce Tabaka Kromatografisi (TLC): Durağan faz, bir cam veya alüminyum plaka üzerine kaplanmış ince bir katman halindedir. Basit ve hızlı bir analiz yöntemidir.

• Sütun Kromatografisi: Durağan faz, bir sütun içinde paketlenmiştir. Daha büyük miktarlarda maddeyi ayırmak için kullanılır.

• İyon Değişim Kromatografisi: Durağan faz, iyonları bağlayan yüklü bir reçinedir. İyonik bileşikleri ayırmak için kullanılır.

• Boyut Dışlama Kromatografisi (SEC): Bileşenleri boyutlarına göre ayırır.

Kromatografinin Uygulama Alanları:

Kromatografi, çok çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılır:

• Kimya: Organik ve inorganik bileşiklerin analizi, saflaştırılması ve tanımlanması.
• Biyokimya: Proteinler, amino asitler, nükleik asitler ve diğer biyolojik moleküllerin analizi.
• Farmasötik: İlaç geliştirme, kalite kontrol ve ilaçların analizi.
• Çevre: Su ve hava kirliliğinin izlenmesi ve analiz edilmesi.
• Gıda: Gıda bileşenlerinin analizi ve kalite kontrolü.
• Adli Tıp: Kanıtların analizi ve suçluların tespiti.