kaspazlar ne demek?

Kaspazlar

Kaspazlar, sistein proteazları ailesine ait, hücre içi programlanmış hücre ölümü olan apoptozda ve inflamasyonda önemli rol oynayan enzimlerdir. "Kaspaz" adı, cysteine-aspartic ase kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir; çünkü bu enzimler aktif bölgelerinde bir sistein kalıntısı içerir ve hedef proteinleri aspartik asit kalıntılarından sonra keserler.

Kaspazlar, pro-kaspazlar olarak bilinen inaktif zimojenler halinde sentezlenirler. Apoptozu tetikleyen sinyallerle aktive olurlar. Aktivasyon, genellikle başka kaspazlar veya apoptotik sinyaller tarafından proteinlerin bölünmesiyle gerçekleşir. Aktive edilmiş kaspazlar, daha sonra hücrenin yapısını ve işlevini bozan bir dizi hedef proteini keserek apoptozu ilerletirler.

Kaspazlar genellikle iki ana gruba ayrılır:

• Başlatıcı Kaspazlar: Bu kaspazlar (örneğin, kaspaz-2, -8, -9 ve -10), apoptotik sinyalleri algılayarak ve aktivasyon kaskadını başlatarak apoptoz yolunda ilk adımı atarlar. Genellikle adaptör proteinleri aracılığıyla apoptotik sinyallere bağlanır ve dimerizasyon yoluyla aktive olurlar.

• Uygulayıcı (Efektör) Kaspazlar: Bu kaspazlar (örneğin, kaspaz-3, -6 ve -7), başlatıcı kaspazlar tarafından aktive edilir ve hücrenin ölümüyle sonuçlanan çok sayıda hücresel proteini keserek apoptozu yürütürler. Hedef proteinler arasında DNA onarım enzimleri, sitoskeletal proteinler ve hücre adezyon molekülleri bulunur.

Kaspazlar, inflamazom aracılı inflamasyonda da rol oynarlar. Örneğin, kaspaz-1, inflamatuvar sitokinlerin (örn., IL-1β ve IL-18) olgunlaşmasında ve salınmasında rol oynar.

Kaspaz aktivitesinin düzenlenmesi, hücre sağlığı için kritiktir. Kaspaz aktivitesinin kontrolsüz hale gelmesi, aşırı apoptoza ve doku hasarına neden olabilirken, yetersiz kaspaz aktivitesi ise hücrelerin hayatta kalmasına ve kanser gibi hastalıklara katkıda bulunabilir. Bu nedenle, kaspazlar ilaç geliştirme için potansiyel hedefler olarak görülmektedir.