engizisyon mahkemeleri ne demek?
Engizisyon Mahkemeleri
Engizisyon Mahkemeleri, Katolik Kilisesi tarafından kurulan ve sapkınlık (heresy) olarak kabul edilen dini görüşleri soruşturmak, yargılamak ve cezalandırmak amacıyla kurulmuş mahkemelerdir. Temelde, kilise doktrinine aykırı düşen inanç ve uygulamaları ortadan kaldırmayı hedeflemişlerdir. Bu mahkemelerin tarihi, farklı dönemlerde ve bölgelerde farklı biçimlerde tezahür etmiştir.
Tarihçe:
- Orta Çağ Engizisyonu (1184-1230'lar): İlk engizisyon mahkemeleri, özellikle Güney Fransa'da ortaya çıkan Katharizm gibi sapkın akımlara karşı mücadele etmek amacıyla kuruldu. Papa III. Innocentius ve sonraki papalar tarafından desteklendi.
- İspanyol Engizisyonu (1478-1834): En bilinen ve en acımasız engizisyon mahkemelerinden biridir. İspanya Krallığı tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir. Amacı, Hristiyanlığa yeni geçmiş olan Yahudilerin (Conversos) ve Müslümanların (Moriscos) gerçek inançlarını denetlemek ve sapkınlığı ortadan kaldırmaktı. İspanyol%20Engizisyonu
- Roma Engizisyonu (1542-18. yüzyıl): Papa III. Paulus tarafından kurulan bu mahkeme, Protestan Reformu'na karşı mücadele etmek ve Katolik doktrinini korumak amacıyla kuruldu. Galileo Galilei'nin yargılanması gibi olaylarla bilinir. Roma%20Engizisyonu
- Portekiz Engizisyonu (1536-1821): İspanyol Engizisyonuna benzer şekilde, Portekiz'de de sapkınlığı soruşturmak ve cezalandırmak amacıyla kuruldu.
Süreç:
Engizisyon mahkemelerinin işleyişi genellikle şu adımları içeriyordu:
- İhbar: Sapkınlık şüphesi taşıyan kişiler hakkında ihbarlar toplanırdı.
- Soruşturma: İhbarlar doğrultusunda şüpheli kişiler hakkında soruşturma başlatılırdı. Bu süreçte tanık ifadeleri alınır ve deliller toplanırdı.
- Yargılama: Şüpheli kişi, suçlamalarla yüzleştirilir ve savunma yapma fırsatı verilirdi. Ancak, savunma hakkı çoğu zaman kısıtlıydı ve avukat tutmak zordu.
- İşkence: Şüphelilerden itiraf almak amacıyla işkence yöntemlerine başvurulabiliyordu.
- Hüküm: Mahkeme, delillere ve itiraflara dayanarak hüküm verirdi. Sapkın bulunan kişiler çeşitli cezalara çarptırılabilirdi; bunlar arasında hapis, mal varlığına el konulması, kamuoyu önünde aşağılanma ve en ağır ceza olarak ölüm (genellikle yakılarak) bulunuyordu.
- Cezalandırma: Verilen cezalar genellikle kamuya açık törenlerle infaz edilirdi. Bu törenlere Auto de Fé adı verilirdi. Auto%20de%20Fé
Sonuçları:
Engizisyon Mahkemeleri, Avrupa tarihinde önemli ve tartışmalı bir yere sahiptir. Bir yandan Katolik Kilisesi'nin doktrinini koruma amacına hizmet etmişlerdir. Diğer yandan, insan hakları ihlalleri, adaletsizlik ve dini hoşgörüsüzlük gibi olumsuz sonuçlara yol açmışlardır. Bilimsel gelişmeleri engelledikleri ve düşünce özgürlüğünü kısıtladıkları da sıklıkla dile getirilen eleştiriler arasındadır.
Önemli Kavramlar: