wittgenstein ne demek?

Ludwig Wittgenstein

Ludwig Wittgenstein (1889-1951), 20. yüzyılın en etkili filozoflarından biri olarak kabul edilir. Özellikle dil felsefesi, mantık ve zihin felsefesi alanlarındaki çalışmalarıyla tanınır. Felsefi düşüncesi genel olarak iki ana döneme ayrılır:

Erken Dönem Wittgenstein:

• Bu dönemde, Wittgenstein'ın en önemli eseri Tractatus Logico-Philosophicus (1921)'tur.
• Tractatus, dilin, dünyanın ve düşüncenin yapısı arasındaki ilişkiyi açıklama amacı güder.
• Resim Teorisi (Picture Theory of Meaning): Wittgenstein'a göre, önermeler dünyadaki olguların resimleridir. Bir önerme, ancak doğru olguyu resmettiği takdirde anlamlıdır. (https://www.nedemek.page/kavramlar/resim%20teorisi)
• Tractatus, dilin sınırlarını belirlemeye çalışır ve felsefenin görevinin de bu sınırları göstermek olduğunu savunur.
• Gösterilemeyen (The Unspeakable): Wittgenstein, ahlak, din ve metafizik gibi konuların dilin sınırları ötesinde olduğunu ve bu nedenle anlamlı bir şekilde ifade edilemeyeceğini öne sürer. Bu konular, ancak gösterilebilir, fakat söylenemez. (https://www.nedemek.page/kavramlar/gösterilemeyen)

Geç Dönem Wittgenstein:

• Wittgenstein, Tractatus'taki fikirlerinden önemli ölçüde uzaklaşır ve dilin kullanımına odaklanır.
• En önemli eseri ölümünden sonra yayınlanan Philosophical Investigations (1953)'tır.
• Dil Oyunları (Language Games): Dilin, belirli sosyal ve pratik bağlamlarda (dil oyunları) kullanıldığını ve anlamın bu kullanımla belirlendiğini savunur. Anlam, bir kelimenin veya cümlenin neyi temsil ettiği değil, nasıl kullanıldığıdır. (https://www.nedemek.page/kavramlar/dil%20oyunları)
• Aile Benzerliği (Family Resemblance): Kavramların, ortak bir öz yerine, bir ailedeki bireyler arasındaki benzerlikler gibi, örtüşen ve çapraz geçen benzerlikler yoluyla tanımlandığını öne sürer. (https://www.nedemek.page/kavramlar/aile%20benzerliği)
• Özel Dil Argümanı (Private Language Argument): Tek bir kişinin anlayabileceği özel bir dilin imkansız olduğunu savunur. Dilin, sosyal ve kamusal bir uygulama olduğunu ve anlamın ancak toplumsal kurallar çerçevesinde oluşabileceğini iddia eder. (https://www.nedemek.page/kavramlar/özel%20dil%20argümanı)
• Bu dönemde, felsefi problemlerin, dilin yanlış anlaşılmasından ve kötüye kullanılmasından kaynaklandığını savunur. Felsefenin görevi, bu yanlış anlamaları ortadan kaldırmak ve dilin doğru kullanımını göstermektir.

Wittgenstein'ın felsefesi, felsefe tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve dil felsefesi, zihin felsefesi, etik ve sosyal bilimler gibi birçok alanda önemli etkilere sahiptir.