tropikal siklon ne demek?
Tropikal siklon, tropikal bölgelerde oluşan, alçak basınç merkezi etrafında dönen şiddetli fırtına sistemidir. Oluşumu ve gelişimi sıcak deniz suyu sıcaklıklarına, atmosferik koşullara ve Coriolis etkisine bağlıdır. Tropikal siklonlar, bulundukları bölgeye göre farklı isimler alabilirler:
- Kasırga (Hurricane): Atlantik Okyanusu ve Kuzeydoğu Pasifik Okyanusu'nda.
- Tayfun (Typhoon): Kuzeybatı Pasifik Okyanusu'nda.
- Siklon: Hint Okyanusu ve Güney Pasifik Okyanusu'nda.
Oluşum Şartları:
- Sıcak Deniz Suyu: Genellikle 26.5°C (80°F) veya daha yüksek sıcaklıktaki deniz suyu gereklidir. Bu sıcaklık, fırtınayı besleyecek nem ve enerji sağlar.
- Atmosferik İstikrarsızlık: Yükselen hava hareketlerini destekleyen bir atmosferik durum gereklidir.
- Nem: Alt ve orta atmosfer seviyelerinde yüksek nem içeriği.
- Coriolis Etkisi: Dünya'nın dönüşünden kaynaklanan bu etki, rüzgarların dönmesine ve siklonun oluşmasına yardımcı olur. Ekvator'a yakın bölgelerde Coriolis etkisi zayıf olduğu için, tropikal siklonlar genellikle 5° kuzey veya güney enlemlerinden daha uzak bölgelerde oluşur.
- Düşük Dikey Rüzgar Kırılması: Rüzgar hızının ve yönünün yükseklikle çok fazla değişmemesi, fırtınanın dikey yapısını korumasına yardımcı olur.
Yapısı:
- Göz: Siklonun merkezinde bulunan, genellikle sakin ve açık hava koşullarına sahip bölge.
- Göz Duvarı: Gözü çevreleyen, en şiddetli rüzgarların ve en yoğun yağışın görüldüğü bölge.
- Yağış Bantları: Siklonun dış kısımlarında bulunan, yağış ve fırtınaların görüldüğü spiraller.
Etkileri:
- Şiddetli Rüzgarlar: Yüksek hızlı rüzgarlar, binalara, ağaçlara ve altyapıya zarar verebilir.
- Yoğun Yağışlar: Sel baskınlarına neden olabilir.
- Fırtına Kabarması (Storm Surge): Deniz seviyesinin yükselmesiyle kıyı bölgelerinde su baskınlarına yol açabilir.
- Halk Sağlığı Sorunları: Salgın hastalıklar ve yaralanmalar gibi.
Sınıflandırma:
Tropikal siklonların şiddeti, genellikle Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği (Saffir-Simpson Hurricane Wind Scale) ile belirlenir. Bu ölçek, kasırgaları rüzgar hızına göre 1'den 5'e kadar kategorilere ayırır.
Önleme ve Hazırlık:
- Erken uyarı sistemleri
- Tahliye planları
- Bina standartlarının güçlendirilmesi
- Halkın bilinçlendirilmesi