tornistan ne demek?

Tornistan, bir deniz taşıtının geri geri giderek dönüş yapması. Türkçeye en geç 19. yüzyılda İngilizce turn astern (geriye doğru dönüş) kavramından geçmiştir.¹ Genellikle acil durumlarda kullanılan ve küçük bir çapta çabucak dönme sağlayan bir manevradır. Dümen, pervane ve iticilerin çeşitli kombinasyonlarda kullanılması ile gerçekleştirilir. Uygulanışı taşıtın pervane sayısına ve iticilerin varlığına göre değişir.

Örneğin iki pervaneli bir geminin pruvasından (ön) çarpışma riski olan bir cisim görünüyorsa kaptan makine dairesine "tam tornistan" emrini verir. Böylece dönülecek yöndeki pervane tam geriye doğru tur atmaya başlar, diğer pervane ise normal şekilde döner. Böylece geminin kıç kısmı sabit bir şekilde hızlıca döner. Büyük gemilerde bu manevra zordur, zira geminin büyüklüğünden dolayı dönüş yavaşlar. Bunun için geminin ön kısmında büyüklüğe bağlı olarak iticiler vardır. İticilere tek pervanesi olan yük gemilerinde daha sık rastlanır. Yatlarda ise yatı karaya bağlamak için teknenin pruvasını tonoza bağladıktan sonra yapılan manevradır.