toprak tipleri ne demek?

Toprak Tipleri

Toprak tipleri, oluşum süreçleri, iklim koşulları, ana kaya ve bitki örtüsü gibi faktörlere bağlı olarak farklı özellikler gösterir. Temel olarak topraklar, zonal (iklim etkili), azonal (taşınmış) ve intrazonal (yerel koşul etkili) olmak üzere üç ana gruba ayrılır.

• Zonal Topraklar: Geniş alanlarda, iklim ve bitki örtüsünün etkisiyle oluşurlar. Olgunlaşmış topraklardır ve belirgin katmanlara (horizonlara) sahiptirler. En bilinen zonal toprak tipleri şunlardır:

  • Laterit Topraklar: Sıcak ve nemli tropikal bölgelerde, aşırı yıkanma sonucu oluşurlar. Demir ve alüminyum oksitler bakımından zengindirler, bu nedenle kırmızımsı bir renge sahiptirler. Tarım için pek uygun değildirler.
  • Kırmızı Akdeniz Toprakları (Terra Rossa): Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde, kalkerli arazilerde oluşurlar. Demir oksit nedeniyle kırmızı renklidirler ve drenaj sorunları olabilir.
  • Kahverengi Orman Toprakları: Ilıman iklim bölgelerinde, yaprak döken ormanların altında oluşurlar. Organik maddece zengindirler ve tarım için uygundurlar.
  • Podzol Topraklar: Soğuk ve nemli iklim bölgelerinde, iğne yapraklı ormanların altında oluşurlar. Asidik karakterlidirler ve besin maddeleri açısından fakirdirler.
  • Çernezyom (Kara Topraklar): Orta kuşak karasal iklim bölgelerinde, otlakların altında oluşurlar. Humus bakımından çok zengindirler ve dünyanın en verimli topraklarıdır.
  • Tundra Toprakları: Soğuk iklim bölgelerinde, donmuş toprakların (permafrost) etkisiyle oluşurlar. Yüzeyde ince bir organik madde tabakası bulunur ve tarım için uygun değildirler.
  • Çöl Toprakları: Kurak iklim bölgelerinde, bitki örtüsünün seyrek olması nedeniyle organik madde bakımından fakirdirler. Tuzluluk sorunları görülebilir.

• Azonal Topraklar: Dış kuvvetler tarafından taşınarak farklı yerlerde birikmiş topraklardır. Katmanlaşma göstermezler ve bulundukları yerin iklimiyle uyumlu değillerdir. En bilinen azonal toprak tipleri şunlardır:

  • Alüvyal Topraklar: Akarsular tarafından taşınan malzemelerin birikmesiyle oluşurlar. Genellikle verimlidirler ve tarım için uygundurlar.
  • Lös Topraklar: Rüzgarlar tarafından taşınan ince taneli malzemelerin birikmesiyle oluşurlar. Gözenekli ve geçirgen yapıdadırlar.
  • Moren Topraklar: Buzullar tarafından taşınan malzemelerin birikmesiyle oluşurlar. Farklı boyutlarda taş ve toprak içerirler.

• İntrazonal Topraklar: Yerel koşulların (topografya, ana kaya, drenaj) etkisiyle oluşan topraklardır.

  • Halomorfik (Tuzlu) Topraklar: Kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde, yetersiz drenaj nedeniyle tuzların yüzeyde birikmesiyle oluşurlar. Tarım için uygun değildirler.
  • Hidromorfik Topraklar: Su baskınına uğrayan veya taban suyu seviyesinin yüksek olduğu yerlerde oluşurlar. Bataklık ve çeltik tarlalarında görülürler.
  • Kalsimorfik Topraklar: Kireçli arazilerde oluşan topraklardır. Kireç içeriği yüksek olduğu için bitki besin maddelerinin alımını zorlaştırabilirler. Vertisoller (dönen topraklar) ve rendzinalar bu gruba girer.