Paul Thomas Mann, (d. 6 Haziran 1875, Lübeck; ö. 12 Ağustos 1955, Zürih) 20. yüzyılın en önemli Alman yazarlarından biridir. Her ne kadar modern bir "romancı" olarak tanınıyorsa da, Thomas Mann, edebî eserlerinin yanı sıra toplumsal, sosyal ve siyâsî eleştirileri ile de dikkatleri çekmiştir. 1929 yılında Nobel edebiyat ödülü'nü kazanmış, 1933'te Naziler'in iktidara geldikten sonra önce İsviçre'ye ardından ise ABD'ye göç etmiştir. 1944'te ABD vatandaşlığını alan yazar, 1952'de İsviçre'ye geri dönmüş ve hayatının sonuna kadar burada kalmıştır.
Mann, Johann Wolfgang von Goethe'nin yapıtlarını kendi yapıtında bir tüzük ve konu bulmada örnek olarak kullandı. Avrupa ve Alman ruhuna dair analiz ve eleştiriler yaparken, eski Alman hikâyeleri ve Kitab-ı Mukaddes'te geçen kıssalardan, Goethe'nin, Nietzsche'nin ve Schopenhauer'in düşüncelerinden faydalanmıştır. Kendi ailesini örnek alarak oluşturduğu ilk romanı Buddenbrook Ailesi'nde örnek olacak biçimde anlatıldığı gibi, yapıtlarının başlıca konusunu burjuvazinin yozlaşması oluşturmaktadır. Mann, özellikle Alman edebiyatında önemli bir yer edinmiş olan Bildungsroman türünde yetkin eserler vermiştir.
Alman yazar Heinrich Mann'ın kardeşidir. Thomas Mann'ın altı çocuğundan üçü, Erika Mann, Klaus Mann ve Golo Mann da yazar olmuşlardır.
Mann, Thomas Johann Heinrich Mann adlı Lübeckli bir tüccarın ikinci oğlu olarak 6 Haziran 1875'te Almanya'da dünyaya geldi. 1893'te orta okulu bitiren Mann, çok nefret ettiği okuldan ayrılarak annesi ve kardeşleriyle birlikte Münih'e taşındı. Burada "Güney Alman Yangın Sigorta Bankası"na gönüllü stajyer olarak girdi ve 1895/96 yıllarında Teknik Üniversite'de okudu.
Mann, I. Dünya Savaşı'nı ulusal bir Alman coşkusu içinde savunarak Betrachtungen eines Unpolitischen (Apolitik Bir Adamın Gözlemleri,
| Adı | Doğum | Ölüm |
|---|---|---|
| Erika | 9 Kasım 1905 | 27 Ağustos 1969 |
| Klaus | 18 Kasım 1906 | 21 Mayıs 1949 |
| Nikola petkov N. 51 | 1909 29 Mart | 7 Nisan 1994 |
| Monika | 1910 7 Haziran | 17 Mart 1992 |
| Elisabeth | 24 Nisan 1918 | 8 Şubat 2002 |
| Michael | 1919 21 Nisan | 1977 1 Ocak |
Thomas Mann ve Katia Pringsheim çocukları
İkinci Dünya Savaşı'nın 1 Eylül 1939'da patlak vermesi, Mann'ın BBC aracılığıyla Alman halkına anti-Nazi konuşmaları (Almanca olarak) teklif etmesini sağladı. Ekim 1940'ta aylık yayınlara başlayarak ABD'ye kaydedildi ve Londra'ya uçtu. BBC, onları uzun dalga bandında Almanya'ya yayınladı. Bu sekiz dakikalık konuşmalarda Mann, Hitler ve "paladinleri" ni, Avrupa kültürünün tamamen dışına çıkan kaba kanatlılar olarak kınadı. Bir konuşmada, "Savaş korkunç ama Hitler'in kültür hakkında konuşmalar yapmasını önleme avantajına sahip" dedi.
Mann, Amerikalı Alman gurbetçileri arasında Nazizmin az sayıdaki aktif muhaliflerinden biriydi.
Mann'ın günlükleri, eserlerinde yansıması bulunan eşcinselliğiyle olan mücadelelerini ortaya koyuyor; en belirgin bir şekilde, özellikle yaşlı Aschenbach'ın Venedik'te Ölüm adlı romanındaki Tadzio adlı 14 yaşındaki Polonyalı çocuğu saplantısı aracılığıyla.
Her ne kadar Mann romanlarında otobiyografik unsurların bulunduğunu inkar etse de, günlüklerinin mühürlenmesinden ötürü hayatının nasıl karşılıksız ve yüceltilmiş bir tutkuyla tüketildiğini açığa çıkardığı için eserinin yeniden değerlendirilmesine yol açtı.
I. Dünya Savaşı sırasında Mann, Kaiser Wilhelm II'nin muhafazakarlığını destekledi ve liberalizme saldırdı. Ancak Von Deutscher Republik (1923), parlamento demokrasisinin yarı resmi bir sözcüsü olarak Mann, Alman entelektüellerini yeni Weimar Cumhuriyeti'ni desteklemeye çağırdı. Kasım 1922'de Die neue Rundschau'da ortaya çıkan 13 Ekim 1922'de Berlin'de Beethovensaal'da bir konferans verdi ve Novalis ve Walt Whitman'ın kapsamlı okumalarına dayanan Cumhuriyet'in ihtişamlı savunmasını geliştirdi. Bundan sonra siyasi görüşleri yavaş yavaş liberal sol ve demokratik ilkelere doğru kaymıştır.
1930'da Mann, Berlin'de "Akla Çağrı" başlıklı bir kamuoyu açtı; burada Nasyonal Sosyalizmi şiddetle kınadı ve direnişi işçi sınıfı tarafından teşvik edildi. Bunu, Nazilere saldırdığı çok sayıda makale ve ders izledi. Aynı zamanda, sosyalist fikirler için artan bir sempati ifade etti. 1933'te Naziler iktidara geldiğinde Mann ve eşi İsviçre'de tatil geçiriyordu. Nazi politikalarının çarpıtılması nedeniyle oğlu Klaus ona dönmemesi tavsiyesinde bulundu. Ancak, Thomas Mann'ın kitapları, kardeşi Heinrich ve oğlu Klaus'un aksine, muhtemelen 1929'da edebiyatta Nobel ödüllü olduğu Mayıs 1933'te Hitler'in rejimi tarafından kitapları yakılanlar arasında değildi. Nihayet 1936'da Nazi Hükümeti Alman vatandaşlığını resmen iptal etti.
Savaş sırasında Mann, bir dizi anti-Nazi radyo-konuşması, Deutsche Hörer yaptı! ("Alman dinleyiciler!"). Onlar ABD'de kasete kaydedildi ve daha sonra BBC'nin Alman dinleyicilerine ulaşmayı umarak gönderdiği Büyük Britanya'ya gönderildi.
Alfred A. Knopf yayınevinden Blanche Knopf, Avrupa'ya yaptığı bir kitap satın alma gezisinde H. L. Mencken tarafından Mann ile tanıştırıldı. Knopf, Mann'ın Amerikan yayıncısı oldu ve Blanche, 1924'te Mann'ın kitaplarını tercüme etmesi için bilgin Helen Tracy Lowe-Porter'ı tuttu. Lowe-Porter daha sonra Mann'ın tüm eserlerini tercüme etti. Blanche Knopf, Mann'a bakmaya devam etti. Buddenbrooks ilk yılında başarılı olduğunu kanıtladıktan sonra, ona beklenmedik bir ikramiye gönderdiler. 1930'ların sonlarında Blanche, Mann ve ailesinin Amerika'ya göç etmesi için düzenlemeye yardım etti.
Mann, 1929'da İsveç Akademisi üyesi Anders Österling tarafından, özellikle destansı Buddenbrooks (1901), Sihirli Dağ (Der Zauberberg,
Lübeck'teyken bile "Frühlingssturm. Monatsschrift für Kunst, Literatur und Philosophie" (İlkbahar Fırtınası. Sanat, Edebiyat ve Felsefe Aylık Dergisi) adlı derginin yazarları ve kurucuları arasında bulunmuş olan Mann, hayranı olduğu ağabeyi Heinrich tarafından çıkarılan "Das zwanzigste Jahrhundert. Blätter für Deutsche Art und Wohlfahrt" adlı Alman ulusal, anti-Semitist dergiye yazı yazıyordu. Ama Bismarck taraftarı olan genç yazar için şiir çalışmaları daha önemliydi. Heinrich ile birlikte İtalya'ya 1896-1898 yıllarında yaptığı bir yolculuktan sonra 1898-1899 yıllarında "Simplicissimus" adlı derginin redaktörlüğünü üstlendi ve 1900'da askerlik hizmetini yerine getirdi.
Der kleine Herr Friedmann (Küçük Bay Friedmann, 1901) gibi ilk öykülerinden sonra Mann, 1901'de Buddenbrooks (Buddenbrook Ailesi) adlı romanını yayınladı. Dünya çapında başarıya ulaşan bu ünlü romanında yazar, yer yer taşlamalı bir biçimde Lübeck'li bir tüccar ailesinin çöküşünü dört nesil boyunca anlatır. Burjuvazinin, örneğin çalışkanlık, tutumluluk ve görev bilinci gibi değerleri, sanatsal ve entelektüel yaşam biçimleriyle olduğu kadar, kötü alışkanlıklar, lüks, avarelik, din, hastalık ve ölüm yardımıyla yıkılmaktadır.
Mann'ın ikinci başarısı, altı öykü içeren Tristan derlemesi (1903) çerçevesinde çıkan Tonio Kroger adlı öyküsüdür. Tonio Kröger'de sanatla burjuva hayat arasındaki zıtlık yansıtılmaktadır. Konu kahramanı hayatın ne kadar boş olduğunu anlayarak aşk ve doyuma varma olanağını elinden kaçırır. Mann, 1905'te bir profesörün kızı Katia Pringsheim ile evlenerek onunla birlikte, aralarında Erika, 1905; Klaus, 1906; ve Golo, 1909 adlı sonraki yazarlar da olmak üzere, altı çocuk sahibi oldular. Evlenmesiyle ve buna bağlı olarak toplumda kendine bir ad yapması nedeniyle muhafazakâr siyasal görüşleri sağlamlaştı. 1912'de soysuzlaşmış yaşam tarzı yüzünden mahva sürüklenen bir sanatçının öyküsünü anlatan Der Tod in Venedik'i (Venedik'te Ölüm'') yazdı. Tadzio adlı delikanlıya karşı duyduğu aşk sanatçının Venedik'te ölmesiyle son bulur.
Der Zauberberg, (Büyülü Dağ) bir sanatoryumda yatan kuzenini görmeye gittiğinde bizzat bir "vaka" haline gelen Hans Castorp adlı bir mühendisin öyküsüdür. Bu yapıtın kahramanı da aşkın ve ölümün gücüne yenik düşer. Sonunda yine, daha iyi bir geleceğe ilişkin umutlar yerini çöküşe bırakır. Mann, 1929 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1933'te İsviçre'ye göç ederek Zürih yakınlarında Küsnacht'a yerleşti. Aynı yıl içinde, konusu açısından İncil'deki örneğine dayanan Joseph und seine Brüder (Yusuf ve Erkek Kardeşleri) adlı roman dörtlemesinin birinci cildi çıktı. Yusuf hayal peşinde koşan bir genç iken, sorumluluğunun bilincinde bir devlet adamı haline gelir.
Mann bu tiplemesiyle ilk kez mahvolmaya mahkûm olmayıp gelecek için umut veren bir karakteri anlatır. Yazar bu yapıtıyla kendi politik gelişmesini ima ederek faşizmin yenilebileceğine ilişkin umutlarını dile getirir. Mann, 1936 yılında Alman uyruğundan çıkarıldı. Çekoslovak uyruğuna geçerek 1938'de ABD'ye taşındı. Burada 1939'da *Lotte in Weimar*ı yazdı. Mann bu Goethe romanında bu büyük idealinin portresini anlaşılmamış, yalnızlığa itilmiş bir insan olarak çizdi.
1944'te Amerika uyruğuna geçen Mann, II. Dünya Savaşı'nda Alman dinleyicileri için faşizm karşıtı radyo programları hazırladı ve 1947'de Doktor Faustus adlı romanını yayınladı. Mann bu romanında Nazi dönemiyle ilgili düşüncelerini açıklar ki, buna göre Nazizmin oluşup gelişmesi bir rastlantı olmayıp Alman tarihinin sonucudur. 1952'de İsviçre'ye dönen Mann, burada 1954'te Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull (Felix Krull Adlı Dolandırıcının İtirafları) adlı yapıtını yazdı. Topluma istediği ilüzyonları sağlayan Krull adlı narsist sanatçının itiraflarını tamamlayamadı yazar.
12 Ağustos 1955'te, 80 yaşında Zürih'te hayata gözlerini yumdu.
Thomas Mann'in Türkçe olarak yayımlanan kitapları:
Nobel Ödülü – otobiyografi
FamousAuthors.org Thomas Mann'ın Profili
Nasıl çalışır ya da Thomas Mann de İnternet Arşivi
Nasıl çalışır Thomas Mann at LibriVox (public domain sesli kitaplar)
FBI Dosya üzerinde Thomas Mann de Doğurganlığın Makine (arşivlenmiş 10 Ağustos
Edebi web sitesinde Thomas Mann 'Bookweb' Ledge, önerileri ile daha fazla okumak için
Thomas Mann ilk baskılar. Toplama Dr Haack, Leipzig (Almanya)
Eserleriyle Thomas Mann de Açık Kütüphane
Avrupa tarihi gazetelerde Thomas Mann başvuruları
Orijinal kaynak: thomas mann. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page