thermocouple ne demek?

Termokupl (Thermocouple)

Termokupl, farklı metallerden yapılmış iki telin birleştirilmesiyle oluşturulan ve sıcaklık farkını elektriksel gerilime dönüştüren bir sıcaklık sensörüdür. Seebeck etkisi prensibiyle çalışır. İki farklı metalin bir araya getirilip bir uçlarının ısıtılması durumunda, bu uçlar arasında bir potansiyel farkı oluşur. Bu potansiyel farkı, sıcaklıkla orantılıdır ve bu sayede sıcaklık ölçümü yapılabilir.

Çalışma Prensibi:

• İki farklı metal telin bir ucu birleştirilir (ölçüm ucu veya sıcak uç).
• Diğer uçlar (referans ucu veya soğuk uç) bir ölçüm cihazına bağlanır.
• Ölçüm ucundaki sıcaklık değiştikçe, iki tel arasında bir gerilim (voltaj) oluşur.
• Bu gerilim, Seebeck katsayısı kullanılarak sıcaklığa dönüştürülür.

Termokupl Tipleri:

Farklı metal kombinasyonları farklı sıcaklık aralıklarında ve farklı hassasiyetlerde ölçüm yapmaya olanak tanır. En yaygın termokupl tipleri şunlardır:

• Tip K: Kromel (+) ve Alümel (-) metallerinden oluşur. Geniş sıcaklık aralığı (yaklaşık -200°C ila +1350°C) ve uygun fiyatı nedeniyle en çok kullanılan tiptir.
• Tip J: Demir (+) ve Konstantan (-) metallerinden oluşur. Daha dar sıcaklık aralığına (yaklaşık -40°C ila +750°C) sahiptir ve oksitleyici ortamlarda kullanıma uygundur.
• Tip T: Bakır (+) ve Konstantan (-) metallerinden oluşur. Düşük sıcaklık ölçümleri için idealdir (yaklaşık -200°C ila +350°C).
• Tip E: Kromel (+) ve Konstantan (-) metallerinden oluşur. Yüksek çıkış gerilimi sağlar ve hassas ölçümler için uygundur (yaklaşık -40°C ila +900°C).
• Tip N: Nikrosil (+) ve Nisil (-) metallerinden oluşur. Yüksek sıcaklıklarda daha kararlı bir performans sergiler (yaklaşık -270°C ila +1300°C).
• Tip S, R ve B: Platin ve Rodyum alaşımlarından oluşur. Çok yüksek sıcaklık ölçümleri için kullanılır (yaklaşık 0°C ila +1750°C).

Avantajları:

• Geniş sıcaklık aralığında ölçüm yapabilme
• Dayanıklılık ve sağlamlık
• Düşük maliyet
• Basit kullanım

Dezavantajları:

• Düşük hassasiyet (gerilim çıkışı düşüktür)
• Referans sıcaklık (soğuk uç kompanzasyonu) gereksinimi
• Metal teller oksitlenmeye veya korozyona karşı hassas olabilir
• Doğrusal olmayan sıcaklık-gerilim ilişkisi (dönüşüm için kalibrasyon gerekir)

Kullanım Alanları:

Termokupllar, endüstride ve bilimsel araştırmalarda yaygın olarak kullanılır:

• Endüstriyel fırınlar ve ocaklar
• Motor sıcaklık ölçümleri
• Plastik enjeksiyon makineleri
• Gıda işleme
• Kimya endüstrisi
• Hava durumu istasyonları
• Uzay araçları

Referans (Soğuk Uç) Kompanzasyonu:

Termokuplların doğru ölçüm yapabilmesi için, referans ucunun (soğuk uç) sıcaklığının bilinmesi ve kompanze edilmesi gerekir. Genellikle, referans ucunun sıcaklığını ölçmek için bir termistör veya başka bir sıcaklık sensörü kullanılır ve ölçülen değer, termokupl gerilimini düzeltmek için kullanılır. Bu işleme soğuk uç kompanzasyonu denir.

Umarım bu bilgiler faydalı olmuştur.