teizm ne demek?

Teizm, bir veya daha fazla tanrının varlığına ve bu tanrının/tanrıların evrenin yaratıcısı, hükümdarı ve düzenleyicisi olduğuna inanan bir inanç sistemidir. Teizm, deizmden farklıdır; deizm, tanrının evreni yarattığını ama sonrasında evrene müdahale etmediğini savunurken, teizm tanrının evrenle sürekli etkileşim halinde olduğunu ileri sürer.

Teizmin temel özellikleri şunlardır:

• Tanrı'nın Varlığı: Teizmin en temel unsuru, en az bir tanrının varlığına inanmaktır. Bu tanrı, genellikle her şeye kadir (omnipotent), her şeyi bilen (omniscient) ve her yerde hazır (omnipresent) olarak tanımlanır. Ancak, teist inançlar farklı tanrı kavramlarına sahip olabilir ve bu özelliklerin yorumları da farklılık gösterebilir.
• Tanrı'nın Yaratıcılığı: Teistler, tanrının evreni ve her şeyin içindekileri yarattığına inanır. Bu yaratılış, doğrudan müdahaleyle veya daha dolaylı bir süreçle gerçekleşmiş olabilir.
• Tanrı'nın Etkileşimi: Teizm, tanrının evrenle sürekli etkileşim halinde olduğunu savunur. Bu etkileşim, doğa olayları, insan hayatı ve evrenin genel işleyişini içerebilir. Tanrının bu etkileşiminin doğası ve sıklığı farklı teist inançlar arasında değişir.
• Ahlaki Bir Düzen: Teizmin çoğu, tanrının evrende ahlaki bir düzen kurduğuna ve insanlığın bu düzene göre yaşaması gerektiğine inanır. Bu, genellikle iyi ve kötünün varlığına ve tanrının insanlığın davranışlarını yargılayacağına olan inancı içerir.
• Dua ve İbadet: Çoğu teist inanç sistemi, tanrıyla iletişim kurmak ve O'na ibadet etmek için dua ve çeşitli ibadet biçimlerini içerir.

Teizmin farklı türleri vardır:

• Monoteizm: Tek bir tanrıya inanç (örneğin, Hristiyanlık, İslam, Yahudilik).
• Politeizm: Birden fazla tanrıya inanç (örneğin, eski Yunan mitolojisi, eski Roma mitolojisi).
• Pantheizm: Tanrı'nın evrenle özdeş olduğuna inanç.
• Panenteizm: Tanrı'nın evrenin içinde ve dışında olduğuna inanç.

Teizm, dünya dinlerinin çoğunun temelini oluşturur ve insanlığın tarihi boyunca inanç ve düşünce üzerinde büyük bir etkisi olmuştur. Ancak, teizm aynı zamanda eleştirilere de maruz kalmıştır; özellikle tanrının varlığının kanıtlanamaması ve bazı teist inançların ahlaki sorunlara yol açması eleştiri konularıdır.