sudoku ne demek?

Sudoku (, (Sayı Yerleştirme olarak da bilinir)¹ mantık tabanlı,²³ kombinasyonel⁴ sayı yerleştirme bulmacasıdır. Klasik Sudoku, 9×9 boyutlarında bir diyagramda (kutu, blok veya bölge olarak da adlandırılabilen) çözülen ve her satır, her sütun ve her 3×3'lük karede 1'den 9'a kadar rakamların birer kez yer almasını gerektiren sayı tabanlı bir zekâ oyunudur. Bulmaca hazırlayıcısı tek çözümü olması için iyi tasarlanmış belirli sayıları önceden kutucuklara yerleştirir.

Fransız gazeteleri 19. yüzyılda Sudoku bulmacalarının çeşitlerini yayınladı ve o zamandan sonra 1979'dan itibaren bulmaca kitaplarında Sayı Yerleştirmece olarak yerini aldı.⁵ Modern Sudokunun geniş çapta yayılması ise 1986 yılınca Japon bulmaca firması Nikoli'nin Sudoku yani "tekil sayı" adı altında yayınlamasıyla başladı.⁶ İlk olarak Amerikan gazetelerinde, sonrasında 2004'te The Times (Londra)'da yayınlandı. Wayne Gould'un bilgisayar programlaması sayesinde ise hızlı ve benzersiz bulmacalar ortaya çıkmış oldu.

Tarihi

Önceki çeşitleri

Sayı bulmacaları, 19. yüzyılın sonlarına doğru Fransız bulmaca hazırlayıcısının sihirli karelerdeki sayıları kaldırarak denemeler yapmasıyla gazetelerde yerini almaya başladı. Le Siècle, Paris günlük gazetesi, 19 Kasım 1892'de 3×3'lük sihirli karelerden oluşan 9×9'luk bulmacanın bazı kısımları doldurulmuş olarak yayınladı.⁷ Yayınlanan bulmaca Sudoku değildi çünkü iki haneli sayılar barındırıyordu ve çözülmesi için mantıktan çok aritmetik gerekiyordu. Ancak, her sıra, kolon ve alt kare grubuna aynı sayı eklenmesinden dolayı benzer karakteristikler gösteriyordu.

Çeşitleri

Kare sayıları ve bölge şekillerine göre çeşitler

Her ne kadar 9×9 kare ve 3×3 gruplardan oluşsa da, birçok çeşidi mevcuttur. Örnek bulmacalar 4×4 kare ve 2×2 gruptan oluşabilir; 5×5 kareden oluşanı Logi-5 adı altında pentomino; 6×6 kare ve 2×3 gruptan ve 7×7 kare ve altı gruptan oluşanı heptomino gibi. Daha büyük karelerden veya farklı şekillerden (Suguru, Tectonic, Jigsaw Sudoku v.b.) oluşanları da mevcuttur. The Times 12×12 kare "Dodeka Sudoku" yayınlarken, Dell Dergisi düzenli olarak 16×16 (içinde 1-16 arası sayı veya A-P arası harf kullanılanı) yayınlar. Nikoli ise 25×25 "Dev Sudoku" sunmaktadır. 2010'da 100×100'lük kare Sudoku-zilla yayınlanmıştır.⁸

Killer Sudoku

Killer Sudoku, Sudoku ve Kakuro karışımlarından çeşitlenir.

Alfabetik Sudoku

Hyper Sudoku / Windoku

İkiz Sudoku

İki Sudokunun bir grubu birleştirilmiş olarak paylaşmasıyla oluşur.

Diğer Çeşitleri

Gattai Sudoku
Samurai Sudoku
Sudoku küpü veya Rubik küp

Zamanla birçok farklı çeşitleri de geliştirildi.⁹¹⁰¹¹ Bazıları üst üste geçmiş olarak kelebek, yel değirmeni, veya çiçek gibi şekillere göre düzenlendi.¹² Bazıları mantıksal çözümlere göre karelendi. Bunlardan biri de "Büyük-Küçük"tür. Sayıların nereye konacağının bulunabilmesi için büyüktür (>) küçüktür (<) işaretlerinin ortak alanlara konduğu bulmacadır.¹³

Yarışmalar

İlk Sudoku Dünya Şampiyonası İtalya'nın Lucca şehrinde 10-12 Mart 2006'da düzenlendi. Kazanan Jana Tylová (Çek Cumhuriyeti) oldu.¹⁴ Yarışma birçok çeşidi içeriyordu.¹⁵
İkinci Sudoku Dünya Şampiyonası Çek Cumhuriyeti'nin Prag şehrinde 28 Mart-1 Nisan 2007'de düzenlendi.¹⁶ Tekillerde kazanan Amerikalı Thomas Snyder, takım şampiyonu ise Japonya oldu.¹⁷

Oynanışı

Japonca "Sayılar TEK olmalı" anlamına gelen "Suuji wa dokishin ni kagiru" kelimelerinin kısaltması olan Sudoku, günümüzde Asya'dan, Avrupa ve Kuzey Amerika'ya da yayılan oldukça popüler bir oyundur.

Oyunun amacı verilen hücrelerde, her satır, sütun ve alt grupta sayıların veya harflerin (çeşidine göre) bir kez kullanılarak dizilmesidir.