sparta ne demek?

Sparta

Sparta, Antik Yunanistan'da Lakonia bölgesinde yer alan, askeri disiplini ve toplumsal yapısıyla öne çıkan bir şehir devletidir. MÖ 9. yüzyılda kurulduğu tahmin edilmektedir.

Toplumsal Yapı:

• Spartalılar (Spartiatlar): Savaşçı sınıfı oluşturur, siyasi haklara sahipti ve toprak sahibiydiler. Temel görevleri savaşmak ve devleti korumaktı.
• Perioikler: Serbest olmakla birlikte siyasi hakları olmayan, ticaret ve zanaatla uğraşan topluluktu. Sparta'ya vergi öderlerdi.
• Helotlar: Devletin köleleriydi. Spartalılara ait topraklarda çalışır, ağır koşullarda yaşarlardı. Sık sık isyan ederlerdi. Helot sistemi, Sparta'nın sosyal yapısının temel taşlarından biriydi.

Siyasi Yapı:

Sparta, kendine özgü bir siyasi yapıya sahipti:

• İki Kral: Askeri liderlik ve dini görevleri üstlenirlerdi.
• Gerusia (Yaşlılar Konseyi): 60 yaş üstü 28 üyeden oluşurdu ve yasaları hazırlardı.
• Apella (Halk Meclisi): 30 yaş üstü tüm Spartalı erkeklerin katılımıyla oluşurdu. Gerusia'nın hazırladığı yasaları onaylar veya reddederdi.
• Ephorlar: Halk tarafından seçilen beş yöneticiydi. Kralların yetkilerini denetler, iç ve dış politikayı yönlendirirlerdi. Ephor kurumu, Sparta'nın siyasi dengesini sağlayan önemli bir faktördü.

Askeri Disiplin:

Sparta, askeri gücüyle tanınırdı. Spartalı erkekler, küçük yaşlardan itibaren sıkı bir askeri eğitime tabi tutulurlardı. Agoge adı verilen bu eğitim sistemi, onları güçlü, disiplinli ve vatansever askerler haline getirmeyi amaçlardı. Spartalılar, Thermopylae Savaşı gibi birçok önemli savaşta gösterdikleri cesaret ve disiplinle ün kazanmışlardır.

Kültür:

Sparta kültürü, askeri disiplin ve sadelik üzerine kuruluydu. Lüks ve gösterişten uzak durulur, vatan sevgisi ve askeri erdemler yüceltilirdi. Eğitim, çocukların fiziksel ve askeri yeteneklerini geliştirmeye yönelikti. Sanat ve edebiyat, diğer Yunan şehir devletlerine göre daha az gelişmişti.

Düşüşü:

Sparta, Peloponez Savaşı'nda Atina'yı yenerek Yunan dünyasının en güçlü devleti haline gelmiş olsa da, zamanla askeri gücünü ve nüfusunu kaybetmiştir. MÖ 371'de Leuctra Savaşı'nda Thebai'ye yenilmesi, Sparta'nın gücünün kırılmasına yol açmıştır. Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına girmesiyle birlikte, Sparta bağımsızlığını kaybetmiştir.

Kategoriler