siyanoz ne demek?

Siyanoz, kılcal yatağın "kırmızı kan hücrelerinde" hemoglobine bağlı oksijen miktarının azalması sonucu vücut "doku" renginin mavimsi-mor bir renge dönüşmesidir.¹ Siyanoz yansıtan vücut dokuları genellikle mukoza zarları, dudaklar, tırnak yatakları ve kulak memeleri dahil olmak üzere derinin daha ince olduğu yerlerde bulunur.² Amiodaron veya gümüş içeren bazı ilaçlar, Moğol lekeleri, büyük doğum izleri ve mavi veya mor boya içeren gıda ürünlerinin tüketimi de mavimsi cilt dokusu renginin değişmesine neden olabilir ve siyanozla karıştırılabilir.³⁴

Siyanoz ayrıca merkezi (santral) siyanoz ve çevresel (periferik) siyanoz olarak sınıflandırılır.

Patofizyoloji

Siyanozun arkasındaki mekanizma, merkezi veya periferik olmasına bağlı olarak farklıdır.

Merkezi siyanoz

Santral siyanoz arteriyel oksijen doygunluğundaki (SaO2) bir azalmadan kaynaklanır ve kandaki deoksihemoglobin konsantrasyonu ≥ 5.0 g/dL (≥ 3.1 mmol/L veya oksijen doygunluğu ≤ % 85) olduğunda ortaya çıkmaya başlar. Santral siyanozun nedenleri aşağıda tartışılmaktadır.

Periferik siyanoz

Periferik siyanoz, periferik dolaşımın venöz tarafında artan deoksihemoglobin konsantrasyonu olduğunda meydana gelir. Başka bir deyişle, siyanoz, deoksihemoglobin konsantrasyonuna bağlıdır. Şiddetli anemisi olan hastalar, normalden daha yüksek deoksihemoglobin konsantrasyonlarına rağmen normal görünebilir. Öte yandan, artan miktarda kırmızı kan hücresi (örn. polisitemi vera) olan hastalar, daha düşük konsantrasyonlarda deoksihemoglobin olsa bile siyanotik görünebilir.⁵⁶

Sınıflandırma

Siyanoz iki ana gruba ayrılır:

• Merkezi siyanoz
• Periferal siyanoz

Merkezi Siyanoz

Merkezi siyanoz, genellikle akciğerlerde fakir oksijenlenmeye sebep olan dolaşım ve solunum problemleri ile oluşur. Göbek çevresinde, dudaklarda ve dilde mavileşmeler oluşur. Akut siyanoz ise boğulma ya da nefes alamamanın sonucu oluşabilir ve solunumun bloke olduğunun en belirgin kanıtıdır.

Merkezi siyanoza yol açabilecek bazı durumlar:

• Merkezi Sinir Sistemine Ait

1. İntrakranial hemoraji
2. Serebral anoksi
3. Fazla miktarda uyuşturucu madde kullanımı(overdoz)

• Solunum sistemine ait

1. Bronşiolit
2. Bronkospazm
3. Akciğer hastalıkları
4. Pulmoner emboli
5. Hipoventilasyon
6. KOAH(amfizemi ya da kronik bronşit)

• Kalp ve damar sistemine ait

1. Konjenital kalp hastalığı( fallot tetralojisi gibi)
2. Kalp yetmezliği
3. Kalp kapağı hastalıkları
4. Myokart enfarktüsü

• Kana ait

1. Methemoglobinemi
2. Polisitemi

• Diğer nedenler

1. Yüksek rakım
2. Hipotermi
3. Konjenital siyanoz (HbM Boston)

Periferal Siyanoz

Periferal siyanoz, parmaklarda ya da ekstremitelerde yetersiz dolaşıma bağlı mavi renklenmedir. Ekstremitelere ulaşan kan oksijence zengin değildir ve deriye bakıldığında deri mavi renkte gözükür.
Merkezi siyanoza neden olan tüm faktörler periferal siyanoza da neden olur ancak periferal siyanoz ortada kalp ve akciğer yetmezliği olmadan da gözlenebilir. Küçük kan damarları yetersizlikleri olabilir. Kanın normal oksijen düzeyi artırılarak düzeltilebilir.

Periferal siyanoza yol açabilecek bazı durumlar:

1. Merkezi siyanoza neden olan tüm faktörler
2. Arteriel tıkanma
3. Soğuğa maruz kalma (vazokonstriksiyon ile ilişkilidir)
4. Raynaud fenomeni
5. Kalp çıkışının azalması
6. Vazokonstriksiyon
7. Venöz tıkanıklık

Kaynakça

Orijinal kaynak: siyanoz. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩

Kategoriler