seriyalizm ne demek?

Seriyalizm Nedir?

Seriyalizm, 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve özellikle müzik alanında etkili olan bir besteleme tekniğidir. Temelde, Anton Webern'in eserlerinde görülen sistematik organizasyon prensiplerinin daha da genişletilmiş ve genelleştirilmiş bir halidir. Seriyalizmde, sadece notaların perdesi değil, aynı zamanda ritim, dinamik, artikülasyon gibi diğer müzikal parametreler de önceden belirlenmiş seriler (diziler) aracılığıyla kontrol edilir.

Temel Özellikleri:

• Genelleştirilmiş Dizi Tekniği: On iki ton tekniğinde sadece perde (nota yüksekliği) dizilere göre belirlenirken, seriyalizmde ritim, dinamik, tını gibi diğer unsurlar da dizilerle ilişkilendirilir. Bu dizilere parametre dizileri denir.
• Toplam Kontrol (Total Serialism): Bütün müzikal unsurların önceden belirlenmiş serilerle kontrol edilmeye çalışıldığı, en katı seriyalizm uygulamasıdır. Toplam seriyalizm, müziği tamamen rasyonel ve matematiksel bir yapıya oturtmayı amaçlar.
• Nesnellik ve Rasyonellik: Seriyalizm, bestecinin öznel duygularını ve sezgilerini en aza indirerek, müziği nesnel ve rasyonel bir şekilde oluşturmayı hedefler.
• Karmaşıklık ve Yoğunluk: Seriyalist eserler, genellikle karmaşık ve yoğun bir yapıya sahiptir. Dinleyiciler için algılanması zor olabilir.

Önemli Besteciler:

• Pierre Boulez
• Karlheinz Stockhausen
• Luigi Nono
• Milton Babbitt

Eleştiriler:

Seriyalizm, bazı eleştirmenler tarafından müziğin duygusal ve ifade gücünü kısıtladığı, yapay ve hesaplanmış bir müzik yarattığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Ayrıca, seriyalist eserlerin dinleyiciler için zor anlaşılır olması da eleştirilen bir diğer noktadır.

Etkileri:

Seriyalizm, müziğin sınırlarını zorlamış ve yeni müzikal yaklaşımların geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. Elektronik müzik, mikrotonal müzik ve diğer deneysel müzik türleri üzerinde önemli etkileri olmuştur. Seriyalizm, aynı zamanda görsel sanatlar ve edebiyat gibi diğer sanat dallarında da etkiler yaratmıştır.