semantik ne demek?

Semantik, anlamla ilgilidir. Dilbilim dalı olan semantik, kelimelerin, cümlelerin, metinlerin ve hatta imgelerin anlamını ve bu anlamların nasıl oluşturulduğunu, kullanıldığını ve birbirleriyle nasıl ilişkilendirildiğini inceler. Sadece kelimelerin sözlük anlamlarını değil, bağlama bağlı olarak nasıl değiştiğini ve yorumlandığını da ele alır.

Semantik, birkaç farklı boyuta sahip geniş bir alandır:

• Lексикальная семантика (Lexical Semantics): Kelimelerin ve kelime öbeklerinin bireysel anlamlarını inceler. Sinonimler (aynı veya benzer anlama gelen kelimeler), antonimler (zıt anlamlı kelimeler), hiperonimler (daha geniş kapsamlı kelimeler, örneğin "hayvan" "kedi" için hiperonimdir) ve hiponimler (daha dar kapsamlı kelimeler) gibi kelimeler arasındaki anlamsal ilişkileri analiz eder.

• Cümle Semantiği (Sentence Semantics): Cümlelerin anlamını ve cümledeki kelimelerin nasıl bir araya gelerek anlam oluşturduğunu inceler. Cümlelerin doğru olup olmadığını, anlamlarını etkileyen unsurları (örneğin, zaman, kip) ve cümleler arasındaki mantıksal ilişkileri araştırır.

• Metin Semantiği (Discourse Semantics/Text Semantics): Birden fazla cümleden oluşan metinlerin anlamını ve bu cümlelerin nasıl bir araya gelerek metnin genel anlamını oluşturduğunu inceler. Metnin bağlamı, yazarın niyeti ve metnin bütünlüğü gibi faktörleri dikkate alır.

• Kompozisyonellik (Compositionality): Büyük dil birimlerinin (cümleler, metinler) anlamının, daha küçük birimlerinin (kelimeler, cümlecikler) anlamından nasıl türetildiğini inceler. Ancak, her zaman bu ilişki basit ve doğrusal değildir; anlam, bağlama bağlı olarak farklılık gösterebilir.

• Anlam Belirsizliği (Ambiguity): Bir kelimenin, cümlenin veya metnin birden fazla anlam taşıyabilmesi durumunu ele alır. Örneğin, "bank" kelimesi hem "nehir kenarı" hem de "finans kuruluşu" anlamına gelebilir.

• Anlam Değişimi (Semantic Change): Kelimelerin ve ifadelerin zaman içinde anlamını nasıl değiştirdiğini inceler. Örneğin, "awful" kelimesi eskiden "saygı uyandıran" anlamına gelirken, günümüzde "korkunç" anlamında kullanılır.

Semantik, bilgisayar bilimleri, yapay zeka ve doğal dil işleme gibi alanlarda da büyük önem taşır. Anlamı anlama ve işleme yeteneği, makinelerin insan dilini anlamasını ve üretmesini sağlamak için kritiktir. Örneğin, arama motorlarının çalışması, makine çevirisi ve sohbet robotları semantik prensiplerine dayanır.