savak ne demek?

SAVAK Hakkında Bilgi

SAVAK (Sāzmān-e Ettelā'āt va Amniyat-e Keshvar - Farsça: سازمان اطلاعات و امنیت کشور), İran İslam Cumhuriyeti'nden önceki Pehlevi Hanedanı döneminde, 1957'den 1979'a kadar faaliyet gösteren İran'ın istihbarat teşkilatı ve gizli polis örgütüdür.

Kuruluşu ve Amacı:

SAVAK, Şah Muhammed Rıza Pehlevi'nin iktidarını korumak ve muhalefeti bastırmak amacıyla ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve İsrail Mossad'ı ile işbirliği içinde kurulmuştur. Teşkilatın temel amacı, iç ve dış tehditleri tespit etmek, ortadan kaldırmak ve Şah rejiminin istikrarını sağlamaktı.

Faaliyetleri ve Uygulamaları:

SAVAK, faaliyetleri boyunca yaygın insan hakları ihlalleriyle tanınmıştır. Şunları içeriyordu:

• Gözaltı ve Tutuklamalar: Şah rejimine muhalif görülen binlerce kişi, SAVAK tarafından tutuklanmış ve gözaltına alınmıştır.
• İşkence: SAVAK, siyasi tutuklulara karşı yaygın ve sistematik işkence uygulamalarıyla bilinmektedir. Bu işkenceler arasında dayak, elektrik şoku, tecavüz ve psikolojik baskı yer almaktaydı.
• Sansür: SAVAK, basın ve ifade özgürlüğünü ciddi şekilde kısıtlamış, muhalif yayınları yasaklamış ve yazarları, gazetecileri baskı altında tutmuştur.
• Suikastlar: SAVAK, yurt içinde ve yurt dışında Şah rejimine muhalif olan kişilere karşı suikastlar düzenlemiştir.
• Casusluk ve Takip: SAVAK, ülke genelinde geniş bir casus ağı kurmuş ve muhalifleri sürekli takip etmiştir.

Sonuçları ve Mirası:

SAVAK'ın acımasız uygulamaları, İran toplumunda derin travmalara yol açmış ve Şah rejimine karşı duyulan nefreti artırmıştır. 1979 İran İslam Devrimi'nin ardından SAVAK feshedilmiş ve yerine İran İstihbarat Bakanlığı kurulmuştur. Ancak SAVAK'ın işkence ve baskı yöntemleri, yeni rejim tarafından da kısmen devam ettirilmiştir. SAVAK, İran tarihinde baskı, zulüm ve insan hakları ihlallerinin sembolü olarak hatırlanmaktadır.