safeviler ne demek?

Safeviler, 1501-1736 yılları arasında İran'da hüküm sürmüş bir Şii Türkmen hanedanlığıdır. İran tarihinin en önemli dönemlerinden birini temsil ederler ve kültürel, siyasi ve askeri açıdan derin bir etkiye sahiptirler. İşte Safeviler hakkında bazı önemli bilgiler:

Kökenleri ve Yükselişi:

• Kızılbaşlar: Safeviler, Anadolu'da ortaya çıkan ve Şii İslam'ın Alevilik ve Bektaşilik gibi bazı yorumlarına bağlı Kızılbaş tarikatıyla yakından ilişkiliydi. Kızılbaşlar, Şah İsmail'in liderliğinde güçlü bir askeri güç haline geldiler.
• Şah İsmail: Safevi hanedanlığının kurucusu Şah İsmail (1501-1524), genç yaşta Kızılbaşların desteğiyle İran'ı fethetmiş ve Safevi İmparatorluğu'nu kurmuştur. Onun liderliği altında, İran'da Şii İslam devletinin resmî din olarak kabul edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu, bölgedeki Sünni hanedanlıklar için büyük bir meydan okumaydı.
• Askeri Güç: Safevi ordusu, özellikle Kızılbaş süvarilerinden oluşan oldukça güçlü ve disiplinli bir orduydu. Bunlar, Safevilerin geniş bir imparatorluk kurmalarında büyük rol oynadı.

İmparatorluğun Zirvesi ve Düşüşü:

• Abbas I: Safevi İmparatorluğu'nun en parlak dönemi, Abbas I (1588-1629) döneminde yaşanmıştır. Abbas I, güçlü bir merkezi yönetim kurmuş, ordusunu modernize etmiş ve ekonomik reformlar yapmıştır. İmparatorluğun sınırları genişletilmiş, sanat ve mimari gelişmiştir.
• Avrupa İlişkileri: Safeviler, Osmanlı İmparatorluğu ile sürekli savaş halindeyken, Avrupa devletleriyle de önemli siyasi ve ticari ilişkiler kurdular.
• Yavaş Yıkım: 17. yüzyıldan sonra imparatorluk yavaş yavaş gücünü kaybetmeye başladı. İç karışıklıklar, isyanlar ve ekonomik sorunlar imparatorluğun zayıflamasına yol açtı. Afgan istilaları, imparatorluğun sonunu hızlandıran önemli bir faktördü.
• Afgan İstilası ve Son: Afganların 1722'deki İran'ı işgali ve Şah Hüseyin'in tahttan indirilmesi, Safevi hanedanlığının sonunu getirdi. Nader Şah'ın yükselişiyle birlikte, Safevi dönemi sona erdi.

Kültürel Etki:

• Şii İslam'ın Yayılması: Safeviler, İran'ı Şii İslam'ın merkezi haline getirdiler. Bu, İran kültürü ve kimliği üzerinde derin ve kalıcı bir etkiye sahip oldu.
• Sanat ve Mimarlık: Safevi dönemi, İran sanat ve mimarisinde bir altın çağı olarak kabul edilir. İsfahan'daki İmam Meydanı, bu dönemin en görkemli eserlerinden biridir. Minyatür resim sanatı da bu dönemde büyük bir gelişim göstermiştir.

Özetle, Safeviler, İran tarihinin ve Ortadoğu'nun şekillenmesinde önemli bir rol oynamış güçlü ve etkili bir hanedanlıktır. Kültürel, dini ve siyasi mirasları günümüzde bile hissedilmektedir.