roma hukuku ne demek?

Roma Hukuku, Roma İmparatorluğu'nda yaklaşık bin yıl boyunca uygulanan ve daha sonra Avrupa hukuk sistemleri üzerinde derin bir etki bırakan hukuk sistemidir. Gelişimi boyunca farklı evrelerden geçmiş ve günümüz hukukunun temelini oluşturmuştur. İşte Roma Hukuku hakkında bazı önemli bilgiler:

• Başlangıcı ve Gelişimi: Roma Hukuku'nun kökleri MÖ 753'te Roma'nın kuruluşuna kadar uzanır. İlk dönemlerde örf ve adetlere dayalı olan hukuk, zamanla yazılı hale getirilmeye başlanmıştır.

  • On İki Levha Kanunu: MÖ 450'lerde oluşturulan bu kanun, Roma hukukunun ilk yazılı örneği olarak kabul edilir ve pleblerin haklarını koruma amacı taşımıştır.

• Hukuk Kaynakları: Roma Hukuku'nun kaynakları zamanla değişmiş ve gelişmiştir.

  • Örf ve Adetler: Roma toplumunun gelenekleri ve görenekleri hukukun önemli bir kaynağı olmuştur.
  • Kanunlar (Leges): Halk meclisleri tarafından çıkarılan kanunlardır.
  • Senato Kararları (Senatus Consulta): Senato'nun aldığı kararlar zamanla kanun gücüne ulaşmıştır.
  • Praetor Fermanları (Edicta Praetorum): Praetor, yargı yetkisine sahip olan ve her yıl göreve başlarken ilan ettiği fermanlarla hukuku şekillendirmiştir.
  • Hukukçuların Görüşleri (Responsa Prudentium): Ünlü hukukçuların hukuki konulardaki görüşleri ve yorumları, hukukun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Özellikle klasik dönemde yaşamış Gaius, Ulpianus, Paulus gibi hukukçuların görüşleri büyük önem taşır.

• Justinianus Kanunlaştırması (Corpus Juris Civilis): MS 6. yüzyılda İmparator Justinianus tarafından yaptırılan bu kanunlaştırma, Roma Hukuku'nun en önemli eseridir.

  • Codex Justinianus: İmparatorluk fermanlarının (constitutiones) bir araya getirildiği koleksiyondur.
  • Digesta (Pandectae): Klasik hukukçuların görüşlerinden derlenen ve sistemleştirilen eserdir.
  • Institutiones: Hukuk öğrencilerinin eğitimi için hazırlanan bir ders kitabıdır.
  • Novellae: Justinianus'un ölümünden sonra çıkarılan yeni fermanlardır.

• Hukukun Dalları: Roma Hukuku, kamu hukuku (ius publicum) ve özel hukuk (ius privatum) olmak üzere iki ana dala ayrılır.

  • Kamu Hukuku: Devletin örgütlenmesi, kamu görevlilerinin yetkileri ve devlet ile birey arasındaki ilişkileri düzenler.
  • Özel Hukuk: Bireyler arasındaki ilişkileri düzenler. Aile Hukuku, Miras Hukuku, Borçlar Hukuku ve Eşya Hukuku özel hukukun önemli dallarıdır.

• Roma Hukuku'nun Etkileri: Roma Hukuku, Orta Çağ'dan itibaren Avrupa hukuk sistemleri üzerinde büyük bir etki yaratmıştır. Özellikle üniversitelerde okutulmaya başlanmasıyla birlikte, kıta Avrupa'sında "ortak hukuk" (ius commune) olarak kabul görmüştür. Günümüzde de birçok hukuk sisteminin temelini oluşturmaktadır.