roblox ne demek?

Roblox, Roblox Corporation tarafından geliştirilen bir çevrimiçi oyun platformu ve oyun oluşturma sistemidir. Kullanıcıların oyunları programlamasına ve diğer kullanıcılar tarafından oluşturulan oyunları oynamasına olanak tanır. David Baszucki ve Erik Cassel tarafından 2004'te kurulan ve 2006'da piyasaya sürülen platform, kullanıcılar tarafından Lua programlama dilinde kodlanmış birden çok türde oyunlara ev sahipliği yapmaktadır. Oyun platformu, 2010'ların ikinci yarısında hızla büyümeye başladı ve bu büyüme COVID-19 pandemisiyle birlikte daha da hızlandı.¹²

Roblox ücretsiz oynanabilir ve oyun içi satın alımlar "Robux" adlı sanal para birimi üzerinden yapılabilir. Ağustos 2020 itibarıyla, Roblox'un 164 milyondan fazla aylık aktif kullanıcısı bulunmaktadır ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 16 yaş altı tüm çocukların yarısından fazlası tarafından oynanmaktadır.³⁴

Roblox, oyun eleştirmenleri tarafından genel anlamda olumlu eleştiriler almıştır.

Genel bakış

Roblox Studio

Roblox, oyuncuların tescilli motoru Roblox Studio'yu kullanarak kendi oyunlarını ve modellemelerini oluşturmalarına izin verir. Bu oyunlar sonra diğer kullanıcılar tarafından oynanabilir ve modeller oyunlarda kullanılabilir.⁵ Oyunlar, oyun ortamını manipüle etmek için Lua programlama dilini kullanan bir nesne yönelimli programlama sistemi altında kodlanmıştır.⁶⁷ Ayrıca kullanıcılar, "game passes" olarak bilinen oyun içi tek seferlik satın alma işlemlerinin yanı sıra "geliştirici ürünleri" veya "ürünler" olarak bilinen, birden fazla kez satın alınabilen içerikler oluşturabilirler. Satın alımlardan elde edilen gelirin bir yüzdesi, geliştirici ve Roblox Corporation arasında paylaştırılır.⁸⁹ Roblox Studio kullanılarak üretilen oyunların çoğu çocuklar tarafından geliştirilmekte ve yılda toplam 20 milyon oyun üretilmektedir.¹⁰

Eşyalar ve para birimi

Roblox, oyuncuların platformda avatar adı verilen sanal karakterlerini kişiselleştirmek için kullanılabilecek sanal ögeler satın almalarına, satmalarına ve oluşturmalarına olanak tanır.¹¹ Kıyafetler herkes tarafından satın alınabilir ancak yalnızca premium üyeler kıyafetleri satabilir.¹² Sınırlı sürüm statüsüne sahip ürünler de yalnızca premium üyeliğe sahip kullanıcılar arasında takas edilebilir veya satılabilir.¹³

Robux, Roblox'ta oyuncuların çeşitli ögeleri satın almasına izin veren sanal para birimidir. Oyuncular, Robux'u gerçek para birimi ile satın alarak, premium üyeliğe sahip üyelere verilen düzenli bir maaştan veya Roblox'ta sanal içerik üreterek ve satarak diğer oyunculardan edinebilirler.¹⁴¹⁵ Kullanıcı tarafından oluşturulan içeriğin satışı yoluyla elde edilen Robux, web sitesinin Developer Exchange sistemi aracılığıyla gerçek para birimine dönüştürülebilir.¹⁶ İnternet üzerinde ücretsiz Robux verdiğini söyleyen çeşitli dolandırıcılık amaçlı web siteleri de bulunmaktadır.¹⁷¹⁸

Etkinlikler

Roblox bazen gerçek hayattaki ve sanal etkinliklere ev sahipliği yapar. Örneğin geçmişte, platformdaki sıradan oyuncular için bir kongre olan BloxCon gibi etkinlikler gerçekleşmiştir.¹⁹ Roblox, paskalya yumurtası avı²⁰ ve bağış toplama işlevi de gören bir ödül töreni olan "Bloxy Awards" adı verilen çeşitli yıllık etkinliklere de ev sahipliği yapar. Platformda düzenlenen Bloxy Awards'ın 2021 (8.) töreninin olduğu oyunda aynı anda 619 bin kişi vardı. Roblox bu sırada sunucularını bazen kapatıp yeniden açtı, oyuna girmekte arada error 503 sorunu oluştu. Tören 4 Nisan 2021'e kadar yeniden izlenebildi. Roblox Corporation, San Francisco'da yalnızca davetlilerin katıldığı üç günlük bir etkinlik olan ve sitedeki en iyi içerik oluşturucuların platformda yapılacak değişiklikleri öğrendikleri Roblox Geliştiriciler Konferansı'na her yıl ev sahipliği yapmaktadır.²¹ Ayrıca şirket Londra ve Amsterdam'da da benzer etkinliklere ev sahipliği yapmıştır.²²²³

Roblox zaman zaman Wonder Woman 1984 ve Aquaman'ı tanıtmak için düzenlenenler gibi filmleri tanıtmak için etkinliklere katılır.²⁴²⁵ 2020'de, Amerikalı rapçi Travis Scott'un Fortnite'taki sanal konseriyle karşılaştırılan ilk sanal konserine ev sahipliği yaptı,²⁶ bu sırada Amerikalı rapçi Lil Nas X'in "Holiday" şarkısını Roblox oyuncularına sundu.²⁷²⁸²⁹

Tarihçe

Roblox'un beta sürümü, ortak kurucular David Baszucki ve Erik Cassel tarafından 2004 yılında DynaBlocks adı altında oluşturuldu.³⁰ Baszucki o yıl ilk demoları test etmeye başladı.³¹ 2005 yılında şirket adını Roblox³² olarak değiştirdi ve 1 Eylül 2006'da resmi olarak faaliyete geçti. Mart 2007'de Roblox, on üç yaşın altındaki kullanıcıların, bir menüden önceden tanımlanmış mesajları seçmelerini kısıtlayarak iletişim becerilerini sınırlayan güvenli sohbetin eklenmesiyle COPPA ile uyumlu hale getirildi.³³ Ağustos ayında sunucu iyileştirmeleri uyguladı ve "Builders Club" adlı bir premium üyelik hizmeti yayınladı.³⁴ Eylül 2019'da bu özellik, Roblox Premium olarak yeniden adlandırıldı.³⁵

Roblox, Aralık 2011'de, geliştiricilerin şirkete sunmak üzere yeni gelişmeler için yeni fikirler üzerinde çalıştıkları yıllık bir etkinlik olan ilk Hack Haftası'nı düzenledi.³⁶³⁷ 11 Aralık 2012'de Roblox'un bir iOS sürümü,³⁸ ve 16 Temmuz 2014'te ise Android sürümü yayınlandı.³⁹ 1 Ekim 2013'te ise, geliştiricilerin oyunlarından kazandıkları Robux'u gerçek para birimlerine dönüştürmelerine olanak tanıyan Geliştirici Değişim programını yayınladı.⁴⁰

31 Mayıs 2015'te, oyun arazisinin grafik sadakatini artıran ve fizik motorunu blok odaklı bir stilden daha yumuşak ve daha gerçekçi bir stile dönüştüren "Düzgün Arazi" adlı bir özellik eklendi.⁴¹ 20 Kasım'da, Roblox personeli tarafından seçilen 15 oyun Xbox One'da piyasaya sürüldü.⁴² Xbox One için yeni Roblox oyunları bir onay sürecinden geçmelidir ve Eğlence Yazılımı Derecelendirme Kurulu standartlarına tabidir.⁴³

Nisan 2016'da, Oculus Rift için Roblox VR'ı piyasaya sürüldü. İlk yayınlandığı zaman on milyondan fazla oyun 3B olarak mevcuttu.⁴⁴ Aynı zaman diliminde, güvenli sohbet özelliği kaldırıldı ve 13 yaşın altındaki kullanıcılar için kabul edilebilir bir dizi kelime ve diğer kullanıcılar için kara listeye alınmış bir dizi kelime içeren beyaz listeye dayalı bir sistemle değiştirildi. Haziran ayında, Roblox'un Microsoft Mağazası'nda Windows 10 ile uyumlu bir sürümü yayınlandı. Oyun platformu, web sürümünün oluşturulduğu 2004 yılından bu yana PC'de bir varlığa sahipken, Windows için oluşturulmuş bağımsız bir başlatıcı ilk kez yayınlandı.⁴⁵

Roblox, 2017 yılı boyunca üzerinde çalıştıkları teknoloji güncelliğini yitirmesi ve sık sık kesintilere neden olması sebebiyle sunucu teknolojisinde bir dizi güncellemeler yaptı.⁴⁶ Kasım 2018'de, önceki iki yıl boyunca kademeli olarak kısıtlanan bir oyuncunun hesabı olmadan "misafir" olarak oynama yeteneği tamamen kaldırıldı.⁴⁷ Roblox'a 3 Aralık 2020'de Çin'de yayınlanması için izin verildi.⁴⁸ Temmuz 2020'de, çevrimiçi bir buluşma olarak işlev gören "Party Place"in oluşturulduğunu duyurdu. Bu özellik, 2020 Bloxy Awards'ta kullanılan yeni bir teknoloji kullanılarak oluşturuldu ve COVID-19 pandemisine yanıt olarak tasarlandı.⁴⁹

Roblox'un CEO'su David Baszucki 26 Ağustos 2022'de logonun değiştiğini açıklamıştır.⁵⁰

Topluluk ve kültür

Aktivizm

Roblox kullanıcıları, çok sayıda düzenli kullanıcının ve kurucu ortak David Baszucki'nin George Floyd protestoları ve Black Lives Matter'a desteklerini beyan etmesiyle, ırkçılığa karşı olan çabalarıyla dikkat çekiyor.⁵¹⁵² Ancak Ağustos 2019'da, NBC News tarafından yapılan bir araştırma, aşırı sağ ve neo-Nazi gruplarla bağlantılı 100'den fazla hesap ortaya çıkardı. NBC tarafından hesaplarla ilgili iletişime geçildikten sonra, Roblox moderatörleri hesapları oyundan kaldırdı.⁵³

COVID-19 pandemisinin etkileri

COVID-19 pandemisi Roblox'u çeşitli şekillerde etkiledi. Salgın sınırlayıcı sosyal etkileşimin dayattığı karantinalar nedeniyle Roblox, çocukların birbirleriyle iletişim kurmaları için bir yol olarak kullanılıyor.⁵⁴ Bu iletişim yönteminin gerçekleştirilmesinin en çok dikkat çeken yollarından biri, platformda düzenlenen doğum günü partileri olgusudur.⁵⁵⁵⁶ COVID-19, oyuncular COVID-19 karantinaları nedeniyle evde kalmaya zorlandığından, oyun endüstrisinin çoğunun deneyimlediği benzer etkilere paralel olarak, hem platformun gelirinde hem de platformdaki oyuncu sayısında önemli bir artışa neden oldu.⁵⁷⁵⁸ Şubat 2020'den Ocak 2021'e kadar Roblox, büyük ölçüde pandemiye atfedilen bir artışla, 4 milyar dolardan 29.5 milyar dolar değerine yükseldi.⁵⁹⁶⁰

"Oof" ses efekti

Yayınlanmasından Kasım 2020'ye kadar, Roblox'un bir karakterin öldüğü zamanki çıkan "oof" ses efekti, bir internet memi oldu.⁶¹ Ses, orijinal olarak 2000 yılında yayınlanan video oyunu Messiah için video oyunu bestecisi Tommy Tallarico tarafından üretilmişti. Efektin Roblox'ta kullanılması bir telif hakkı anlaşmazlığına sebep oldu. Roblox, sesi platformdan çekip başka bir ölüm sesiyle değiştirmeyi kabul ettiğinde anlaşmazlık sona erdi ve Tallarico, Roblox'un sesi daha sonraki bir tarihte platformdaki oyun geliştiricilerinin yapabileceği pazar yerinde 1 dolar karşılığında alıp tekrar yayınlamasına izin vermeyi kabul etti. 27 Temmuz 2022'de Roblox, Twitter hesabından, klasikleşmiş olan "oof" ölüm ses efektini, ses lisansının kendilerine ait olmadığını belirterek bu sesin oyundan kaldırıldığını belirtmiştir. Daha sonra ise yerine farklı bir ölüm sesi eklenmiştir. ⁶²⁶³

Tepkiler ve gelir

Genel tepkiler

Roblox genel olarak olumlu eleştiriler almıştır. Common Sense Media, siteye 5 üzerinden 4 yıldız vererek, web sitesinin çeşitli oyunlarını ve çocuklarda yaratıcılığı teşvik etme yeteneğini överken, platformun merkezi olmayan doğasının oyun kalitesinin farklı olduğu anlamına geldiğini fark etti ve genç oyuncular için sohbet işlevlerinin devre dışı bırakılmasını önerdi.⁶⁴ Çevrimiçi Aile Güvenliği Enstitüsü'nden Patricia E. Vance, ebeveynlere çocuklarının platformdaki etkileşimlerini izlemelerini tavsiye etti, ancak platforma "çocukların kendi kendilerini yönetecek şekilde oynamalarına, keşfetmelerine, sosyalleşmelerine, yaratmalarına ve öğrenmelerine izin verdiği" için övgüde bulundu ve çocukları oyun geliştirmeyi deneyimlemeye teşvik etme yeteneği nedeniyle Roblox Studio'ya özel bir övgü verdi.⁶⁵ Android Guys'da yazan Craig Hurda ise daha ılımlı bir inceleme yaptı. Mevcut oyunların sayısını övdü ve oyunun çocuklar için eğlenceli olduğunu belirtti.⁶⁶

Eleştiriler

Roblox, sohbet filtreleme sistemi için çeşitli eleştiriler almıştır.⁶⁷⁶⁸ Roblox'un filtreleme sistemi Community Sift⁶⁹ çoğu uygunsuz mesajı ve içeriği sansürleyip kaldırsa da, bazıları yine de sistemden kaçabilir. Bu sorunlarla mücadele etmek için Roblox, bu tür içeriği platformdan kaldırmak için çalışan 1.600 kişiye sahiptir.⁷⁰ Ayrıca Roblox çeşitli gizlilik ayarları sunar; ebeveynler, bir kullanıcının iletişim kurabileceği kişileri sınırlayabilir, özel sunuculara erişimi kısıtlayabilir ve ebeveyn kontrolünü etkinleştirebilir.⁷¹

Roblox'ta cinsel içerik yasaklanmış olsa da, platform, içinde cinsel içerikli oyunların ve görüntülerin varlığı nedeniyle önemli eleştiriler aldı. Bu içerikler, sanal seks kulüplerive gece kulüpleri gibi öğeleri içerir ve söz konusu içeriğin oluşturucuları, Roblox moderatörleri tarafından düzenlenemeyen üçüncü taraf platformlar aracılığıyla büyük ölçüde iletişim kurar.⁷² Fast Company tarafından 2020 yılında yapılan bir araştırma, Roblox'ta cinsel içeriğin hâlâ yaygın olduğunu, moderatörlerin bunları kaldırmaya yönelik girişimlerinin "köstebek vurmaya" benzetildiğini ortaya çıkardı,⁷³⁷⁴ ancak durumun genel olarak rapordan önceki son yıllarda gelişmiştir.⁷⁵