replikasyon ne demek?

Replikasyon, biyolojide, özellikle genetikte, bir şeyin kendisinin bir kopyasını oluşturma sürecini ifade eder. En yaygın kullanımı, DNA replikasyonu, yani bir DNA molekülünün özdeş bir kopyasının oluşturulmasıdır. Bu süreç, hücre bölünmesinin temelini oluşturur ve kalıtımın devamlılığını sağlar.

DNA replikasyonunun temel özellikleri şunlardır:

• Yarı-koruyucudur: Yeni oluşan DNA molekülü, orijinal molekülün bir ipliğini ve yeni sentezlenmiş bir ipliği içerir. Bu, her bir kızı hücresinin, orijinal hücredeki genetik bilginin yarısını almasını sağlar.
• Çatal şeklinde ilerler: DNA'nın iki ipliği, replikasyon çatalı adı verilen bir bölgede ayrılır ve her iplik, yeni bir tamamlayıcı ipliğin sentezi için şablon görevi görür.
• Enzimlere bağımlıdır: DNA polimeraz gibi birçok enzim, replikasyon sürecinde rol oynar. Bu enzimler, yeni nükleotitlerin eklenmesini, DNA ipliklerinin ayrılmasını ve replikasyonun doğruluğunu sağlar.
• Birden çok başlangıç noktasına sahip olabilir: Ökaryotik hücrelerde (örneğin, insan hücreleri), replikasyon birden fazla noktadan eş zamanlı olarak başlayarak süreci hızlandırır. Prokaryotik hücrelerde (örneğin, bakteri hücreleri) genellikle tek bir başlangıç noktası bulunur.
• Düzeltici mekanizmalara sahiptir: DNA replikasyonunda hatalar meydana gelebilir, ancak hücreler bu hataları düzeltmek için özel mekanizmalar geliştirmiştir. Bu mekanizmalar, mutasyonların oluşumunu azaltarak genetik bilginin doğruluğunu korur.
• Primer gerektirir: DNA polimeraz, mevcut bir DNA ipliğine nükleotit ekleyebilir ancak yeni bir ipliğin sentezine başlamak için bir başlangıç noktasına ihtiyaç duyar. Bu başlangıç noktası, RNA primer adı verilen kısa bir RNA dizisi tarafından sağlanır. Primer daha sonra DNA ile değiştirilir.

DNA replikasyonunun dışında, diğer replikasyon türleri de vardır:

• RNA replikasyonu: RNA virüslerinde, RNA'nın bir kopyası RNA polimeraz tarafından oluşturulur.
• kromozom replikasyonu: hücre bölünmesi sırasında, kromozomlar kopyalanır. Bu işlem DNA replikasyonunu içerir.
• plazmid replikasyonu: bakteri ve diğer organizmalardaki küçük, dairesel DNA molekülleri olan plazmidler de replike olabilirler.

Replikasyon, yaşamın temel süreçlerinden biridir ve organizmaların büyümesi, gelişmesi ve çoğalması için gereklidir. Replikasyon sürecindeki hatalar, genetik mutasyonlara yol açabilir ve bu da hastalıklara veya evrimsel değişikliklere neden olabilir.