publikationsbias ne demek?
Yayın Yanlılığı (Publication Bias)
Yayın yanlılığı, araştırma sonuçlarının yayınlanma kararının, sonuçların niteliğinden ziyade, sonuçların yönüne veya istatistiksel olarak anlamlı olup olmamasına bağlı olduğu durumlarda ortaya çıkan bir tür araştırma yanlılığıdır. Başka bir deyişle, "pozitif" veya "anlamlı" sonuçlar elde eden çalışmaların yayınlanma olasılığı, "negatif" veya "anlamsız" sonuçlar elde eden çalışmalara göre daha yüksek olabilir.
Bu durum, literatürde var olan kanıtların yanlış bir şekilde temsil edilmesine yol açabilir. Çünkü sadece belirli bir görüşü destekleyen çalışmalar görünür hale gelirken, diğerleri göz ardı edilebilir.
Yayın Yanlılığının Nedenleri:
- Araştırmacıların Tercihleri: Araştırmacılar, olumlu sonuçlar elde ettikleri çalışmaları yayınlama konusunda daha motive olabilirler.
- Dergi Editörlerinin Tercihleri: Dergi editörleri, yeni ve heyecan verici olarak algıladıkları, istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar içeren çalışmaları yayınlama konusunda daha istekli olabilirler.
- Finansman Kuruluşlarının Tercihleri: Araştırma finansmanı sağlayan kuruluşlar, olumlu sonuçlar elde edilmesi beklenen veya olumlu sonuçlar elde eden çalışmaları destekleme eğiliminde olabilirler.
Yayın Yanlılığının Sonuçları:
- Yanlış Meta-Analizler: Yayın yanlılığı, meta-analizlerin sonuçlarını etkileyebilir ve yanlış sonuçlara yol açabilir. Meta-analizler, birden fazla çalışmanın sonuçlarını bir araya getirerek daha geniş bir resim elde etmeyi amaçlar. Ancak, yayın yanlılığı nedeniyle sadece belirli bir görüşü destekleyen çalışmalar dahil edilirse, meta-analizin sonuçları da yanlı olabilir.
- Yanlış Klinik Kararlar: Yayın yanlılığı, klinik uygulamalar için yanlış yönlendirmelere neden olabilir. Eğer sadece olumlu sonuçlar içeren çalışmalar yayınlanırsa, doktorlar ve hastalar bir tedavinin gerçekte olduğundan daha etkili olduğuna inanabilirler.
- Bilimsel İlerlemenin Engellenmesi: Yayın yanlılığı, bilimsel ilerlemeyi engelleyebilir. Çünkü negatif sonuçlar elde eden çalışmalar yayınlanmadığında, diğer araştırmacılar aynı hataları tekrarlama riskini taşırlar.
Yayın Yanlılığının Tespiti ve Önlenmesi:
- Funnel Plotlar: Funnel plotlar, yayın yanlılığını tespit etmek için kullanılan görsel bir araçtır.
- Egger Testi ve Begg Testi: Bu istatistiksel testler, funnel plotlardaki asimetriyi değerlendirmek için kullanılır.
- Kayıt Veritabanları: Araştırma protokollerinin önceden kaydedildiği veritabanları, yayın yanlılığını azaltmaya yardımcı olabilir. Bu sayede, sonuçları ne olursa olsun, tüm çalışmaların görünür olması sağlanır.
- Negatif Sonuçların Yayınlanması: Dergilerin ve araştırmacıların, negatif sonuçlar içeren çalışmaları yayınlama konusunda daha istekli olmaları önemlidir.
- Şeffaflık ve Açıklık: Araştırmacıların, araştırma süreçleri ve sonuçları hakkında şeffaf ve açık olmaları, yayın yanlılığını azaltmaya yardımcı olabilir.
Önemli Kavramlar: