psoriasis ne demek?
Psoriasis, bağışıklık sisteminin hızlanan bir şekilde deri hücrelerinin üretimini tetiklediği kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu hızlı üretim, pullu, kaşıntılı, kırmızı lekelerin oluşmasına neden olur. Psoriasisin birçok farklı türü vardır ve şiddeti kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir. Hafif vakalarda sadece birkaç küçük leke görülürken, ağır vakalarda vücudun büyük bir kısmını etkileyebilir.
Psoriasis'in belirtileri şunlardır:
- Pullu, kırmızı lekeler: En belirgin belirtidir. Genellikle dizlerde, dirseklerde, kafa derisinde ve belde görülür ancak vücudun her yerinde ortaya çıkabilir.
- Kaşıntı: Lekeler genellikle şiddetli kaşıntıya neden olur.
- Kuru, çatlamış deri: Pulların altında deri kuru ve çatlamış olabilir, hatta kanayabilir.
- Kalınlaşmış tırnaklar: Tırnaklarda çukurlar, renk değişiklikleri veya kalınlaşma olabilir.
- Eklem ağrısı (psoriatik artrit): Psoriasis hastalarının yaklaşık %30'unda eklemlerde ağrı, şişme ve sertlik görülür. Bu durum psoriatik artrit olarak bilinir ve eklemlere kalıcı hasar verebilir.
Psoriasis'in nedenleri tam olarak bilinmemektedir, ancak şu faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:
- Genetik yatkınlık: Aile öyküsü olan kişilerde psoriasis gelişme riski daha yüksektir.
- Bağışıklık sistemi bozukluğu: Bağışıklık sisteminin hatalı çalışması, deri hücrelerinin aşırı üretimini tetikler.
- Çevresel faktörler: Stres, enfeksiyonlar, yaralanmalar, bazı ilaçlar ve aşırı alkol tüketimi psoriasis'i tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.
Psoriasis'in tedavisi kişiden kişiye değişir ve şunları içerebilir:
- Topikal tedaviler: Kremler, merhemler ve losyonlar gibi deriye uygulanan ilaçlar (kortikosteroidler, vitamin D analogları, kalsipotrien, salisilik asit vb.)
- Fototerapi (ışık tedavisi): Ultraviyole (UV) ışınları kullanılarak deri tedavi edilir.
- Sistemik tedaviler: Ağızdan alınan veya enjeksiyon yoluyla uygulanan ilaçlar (metotreksat, siklosporin, biyolojik ajanlar vb.). Bu ilaçlar genellikle daha ağır vakalarda kullanılır.
- Biyolojik ilaçlar: Belirli bağışıklık sistemi proteinlerini hedefleyerek psoriasis semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olur.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Stres yönetimi, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve sigara bırakma psoriasis semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Önemli Not: Psoriasis için en uygun tedavi planı, doktor tarafından hastanın belirli ihtiyaçlarına ve şiddetine göre belirlenmelidir. Kendi kendine tedavi denemeleri zararlı olabilir. Eğer psoriasis belirtileri yaşıyorsanız, bir dermatoloğa veya romatologa başvurmanız önemlidir. Doğru teşhis ve tedavi planı ile psoriasis semptomları kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi iyileştirilebilir.