provizyonizm ne demek?

Revizyonizm ile karıştırılmamalıdır.

Provizyonizm veya iaşecilik, Osmanlı iktisadında ve kapitalizm öncesi dünyada var olan bir sistemdir. Bu sistemde tüccarın (üretici) değil, halkın (tüketicinin) refah ve huzuru ön plandadır. Sisteme göre tüketiciye ucuz fiyatla, bol bol üretilen ve geniş bir çeşitlilik yelpazesi olan ürünler sunulur.

Tanzimatın ilanına kadar Osmanlı'da uygulanan çağdaş iktisata ait bilimsel düzeyde herhangi çalışmaya rastlanmamaktadır. Bu dönemde Osmanlı'da uygulanan iktisat politikasının alt sistemleri şöyledir: toprak rejimi, vergileme, sikke tağşişi ve narh sistemidir. Daha sonra ise bu denge bozulmuştur. Bunun en büyük nedeni ise masrafların devamlı bir şekilde geliri aşması olmuştur. Buna ilaveten, hazineye ganimetlerin girmemesi, devamlı savaşların ekonomi üzerindeki tahribatı Osmanlı'da ekonomik dengeyi bozan faktörler olmuştur. Muhtelif devletlere verilen ekonomik ayrıcalıklar da dengenin bozulmasındaki diğer bir etkendir. 19. yüzyıla kadar İpek Yolu ve Baharat Yolu gibi zamanın en kritik ticaret yollarını bünyesinde bulunduran ve Akdeniz ticaretini yöneten Osmanlı, yeni ticaret yollarının keşfi ve ticaret yollarının değişmesi nedeniyle ekonomik açıdan da zor bir duruma girmiştir.

Yukarıda sayılan sebepler neticesinde Osmanlı İmparatorluğu iktisadi olarak provizyonizmi uygulayamaz hale gelişmiştir. Halihazırda provizyonizmin dünyada uygulandığı tek devlet ve sistemin iktisadi temsilcisi Osmanlı İmparatorluğudur. Yurt dışındaki iktisadi provizyonizme ilişkin (sosyolojide de bu terim farklı bir kontekste kullanılmaktadır) akademik çalışmaların neredeyse tamamında Osmanlı İmparatorluğunun iktisadi sistemi ve marketleri incelenir, verilerin tamamı bu döneme dayanan belgelerden elde edilir.

Provizyonizm arz yönlü bir iktisat politikasıdır¹ ve üreticilerin tercihlerine müdahale ile uygulanır. Modern dönemde arz yönlü politikalar bu şekilde değil mali müdahalelerle uygulanmaktadır. (Teşvikler, transfer ödemeleri, regülasyon, deregülasyon vb.)