Prekarya ya da prekarite1, 20. yüzyılda tanımlanmış bir çalışan sınıfıdır. Ağırlıklı olarak; sınırlı-kontratlı, yarı zamanlı, proje bazlı sözleşmeler ile işgücü piyasalarına iş yapan sınıftır. Tanımlanmadaki esas etken, sürekli iş güvencesi ve sürekliliği bulunmayan işlerde çalışan bir sınıf olarak görülmesidir.
Genelde yaratıcı sektörler içerisinde (reklam, yazılım, program, oyun... vb.) çalışan, diğer sektörlerde de (kitap çevirisi, yarı-zamanlı eğitim görevliliği vb.) kısmen görülen, proje bazlı veya süreli çalışanlar grubudur.2
Emek yoğun (kas gücü-mavi yakalı) çalışan sınıfından ziyade, bilgi yoğun (bilişsel- cognitive) çalışan sınıfa ait bir terim olarak kullanılmaktadır. Genelde serbest zamanlı (freelance) çalışanlar olan prekaryaların, sözleşmeleri sürekli iş güvencesi içermez.
Latin dillerindeki (İng. precarious; Fra. précaire; Lat. precari) istikrarsız, güvenilmez kelimesinden devşirilmiş bu isimlendirme, çalışanların sürekli iş güvencesinin olmadığını vurgular.
Prekarite Sınıfı temsil eden çalışan grubu, çeşitli sosyolojik hareketlerde gözlemlenmiştir.
Japonya'da 2003 yılındaki Irak Savaşı protestoları sırasında yoğun katılımı görünmüş olan ve kendilerine “Freeter” ismini veren çalışan grubu, bir "prekarite" örneğidir. Kendilerini tanımlamak için kullandıkları "freeter" kelimesi, İngilizce freelance (serbest çalışan) ve Almanca arbeiter (işçi) sözcüklerinden türetilmişti.3.
2008 Amerika Krizi etkisiyle yaşanan, Ekim 2011 protestolarında da, gerek internet üzerinden organize olmaları, gerekse ocuppy hareketini oluşumunda prekarite sınıfının etkin olduğu iddia edilmektedir.4
2013'te İstanbul'da yaşanan Gezi Olayları için, diğer örneklerde olduğu gibi, eylemin ekonomik tepki olarak gözükmesinde prekarite sınfının etkili olduğu iddia edilmektedir.5
Prekarite sınıfı, sürekli çalışma saatleri dışında kalan, eğitimli ve kültürel birikim sahibi olma eğilimdeki kişilerden olması dolayısıyla; ana akım medya ağından bağımsız olarak tanınır hale gelmiş; internet ünlüleri, trend belirleyiciler, internet paylaşımı yönlendiricileri ve benzerlerinin, yoğun olarak bu sınıfın mensubu olduğu iddia edilmektedir.6
Yaratıcı endüstrilerde çalışanların toplam istihdam içerisindeki payı 2011 yılında %2, toplam çalışan sayısı ise 191.634 olarak hesaplanmıştır.7
Noam Chomsky'e göre; hem ekonomik, hem sosyal olarak tarif edilen güvencesizlik hâli prekarite, (çalışma kültürünün cazibesiyle) insanlığın %99'unu güvencesizlikle tehdit etmektedir.89
Orijinal kaynak: prekarya. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page