polyester ne demek?

Polyester, ana zincirlerinin her tekrar biriminde ester işlevsel grup içeren polimerlerin bir kategorisidir.¹

Özel bir malzeme olarak, en çok polietilen tereftalat (PET) adı verilen bir türle ilgilidir.

Polyesterler, bitki ve böcek gibi doğada bulunan canlıların kimyasalların ve polibütirat, polikarbonat vb. içeren sentetik polyesterlerin geniş bir ailesidir.

Doğal polyesterler ve birkaç sentetik olanı biyobozunur'dur ancak çoğu sentetik polyester değildir.

Polyester lifleri bazen harmanlanmış özelliklere sahip kumaş üretmek için doğal liflerle birlikte eğrilir. Pamuk-polyester karışımları güçlü, kırışmaya ve yırtılmaya karşı dayanıklıdır ve çekmeyi azaltır. Polyester kullanılan sentetik elyaflar, bitki türevi elyaflara kıyasla daha çok suya, rüzgara ve çevreye dirençlidir. Daha az yangına dayanıklıdır ve tutuştuğunda eriyebilir.²

Sıvı kristal polyesterler, sanayide kullanılan ilk sıvı kristal polimerler arasındadır. Mekanik özellikleri ve ısıya dayanıklılığı için kullanılır. Bu özellikler, jet motorlarında aşındırılabilir conta uygulamalarında da önemlidir.³

PET, termoplastik poliesterlerin en önemlilerindendir.

İlk sentetik poliester olan gliserin ftalat su geçirmezlik özelliği elde etmek için I. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır. Doğal poliesterler 1830’lu yıllardan beri bilinmektedir.

Polyester kelimesinin yaygın kullanımı poliester liften gelen kumaşı belirtir.

Sentetik polyesterler giyimde yaygın kullanılır. Polyester giysiler, doğal liflerle karşılaştırıldığında, daha az doğal hissedilir. Polyester lifleri sıklıkla pamuk lifleri ile beraber, daha iyi özellikli giysiler üretmekte kullanılır.

Tipler

Polyesterler, özellikle emtia plastikleri arasında sayılan PET tarafından yönlendirilen, ekonomik açıdan en önemli polimer sınıflarından biridir; 2000 yılında dünya çapında yaklaşık 30 milyon ton üretildi. Polyesters are driven especially by PET, which is counted among the commodity plastics.⁴ Polyester ailesinde, R grubunun değişen doğasına bağlı olarak çok çeşitli yapılar ve özellikler vardır (mavi ester grubu ile ilk şekle bakınız).⁵

Doğal

Doğada bulunan polyesterler, omega hidroksi asitleri ve bunların türevlerinden oluşan, ester bağları yoluyla birbirine bağlanan, belirsiz boyutta polyester polimerleri oluşturan Kütikulaların cutin bileşenini içerir. Polyesterler ayrıca yeraltı kuluçka hücreleri⁶ için selofan-benzeri bir polyester astar salgılayan Colletes cinsindeki arılar tarafından da üretilir ki bu yüzden onlara "polyester arıları" takma adı verilmiştir.⁷

Sentetik

Sentetik polyester ailesi⁸

Lineer alifatik yüksek moleküler ağırlıklı polyesterler (M<sub>n</sub> >10,000) düşük erime noktalı (m. p. 40 – 80 °C) yarı kristalli polimerlerdir ve nispeten zayıf mekanik özellikler sergilerler. Hidrolitik kararsızlıklarından kaynaklanan doğal bozunabilirlikleri, onları olası bir çevresel etkinin söz konusu olduğu uygulamalar, örn. ambalaj, tek kullanımlık ürünler veya tarımsal malç filmleri⁹⁠ veya biyomedikal ve farmasötik uygulamalarda kullanılır.¹⁰

⁠* Alifatik lineer düşük molar kütleli (M<sub>n</sub> < 10,000) hidroksi sonlu polyesterler, poliüretan üretimi için makromonomer olarak kullanılır.

Aşırı dallanmış polyesterler, özellikle düşük viskoziteleri, iyi çözünürlükleri ve yüksek işlevsellikleri nedeniyle¹¹ termoplastiklerde reoloji değiştiricileri veya kaplamalarda çapraz bağlayıcı olarak kullanılır¹².

Poli(etilen tereftalat) ve poli(bütilen tereftalat) dahil olmak üzere alifatik-aromatik polyester, yüksek eriyen yarı kristal malzemedir (m. p. 160–280 °C) ve mühendislik termoplastiği, lif ve film olarak kullanılır.

Tamamen aromatik lineer kopolyesterler üstün mekanik özellikler ve ısı direnci sunar ve bir dizi yüksek performanslı uygulamada kullanılır.

Doymamış polyesterler çok işlevli alkollerden ve doymamış dibazik asitlerden üretilir ve daha sonra çapraz bağlanır; kompozit malzemelerde matris olarak kullanılırlar. Alkid reçineleri, çok işlevli alkollerden ve yağ asitlerinden yapılır ve oksijen varlığında çapraz bağlanabildikleri için kaplama ve kompozit sanayiinde çok kullanılır.

Ayrıca termoplastik polyester elastomerler (ester TPE'ler) olarak adlandırılan kauçuk-benzeri polyesterler de vardır. Doymamış polyesterler (UPR) ısıyla sertleşen reçinelerdir. Sıvı halde döküm malzemeleri, levha kalıplama bileşiklerilerinde, fiberglas laminasyon reçineleri ve metalik olmayan oto gövde dolgu maddelerinde kullanılırlar. Ayrıca pre-preglerde termoset polimer matrisi olarak da kullanılır. Camelyaf takviyeli doymamış polyester, yat gövdelerinde ve otomobil gövde parçaları olarak geniş uygulama alanı bulur.

Kimyasal yapısına bağlı olarak, polyester termoplastik veya termoset olabilir. Sertleştiricilerle kürlenen polyester reçineler de vardır; ancak en yaygın polyesterler termoplastiklerdir.¹³

OH grubu, isteğe bağlı olarak pigmentli olabilen kaplamalar üreten 2 bileşenli bir sistemde bir İzosiyanat fonksiyonel bileşiği ile reaksiyona sokulur. Termoplastik olarak polyesterler ısı uygulandıktan sonra şekil değiştirebilirler. Yüksek sıcaklıklarda yanıcı olmalarına rağmen, polyesterler alevlerden büzülme ve tutuşma üzerine kendiliğinden sönme eğilimindedir. Polyester elyaflar, diğer endüstriyel elyaflara kıyasla yüksek dayanıklılık ve E-modülü ve ayrıca az su emme ve minimum büzülmesi vardır.

Polyesterlerin aromatik kısımlarının arttırılması onların cam geçiş sıcaklığı, erime sıcaklığı, ısıl değişmezlik, kimyasal değişmezlik ve solvent direncini arttırır.

Polyesterler ayrıca polikaprolakton diol (PCL) ve polietilen adipat diol (PEA) gibi telekelik oligomerler de olabilir. Daha sonra prepolimerler olarak kullanılırlar.

Uygulamaları

Kumaş üretimi için lifler (ve mikrolifler)
Şişeler
Film şeritler
Fotoğraf filmleri
Yaygın olarak kullanılan camla güçlendirilmiş (fiberglas) kompozit malzeme ve diğer kompozit malzemeler
LCD (likit kristal ekran)
Hologramlar
Filtreler
Sığaçlar için dielektrik film ve teller için yalıtım filmi ve yalıtım bandı
Halı
Sütür

Jet motorlarında aşınma contası olarak kullanılırlar.

Termoset polyester reçineler genellikle döküm malzemeleri olarak kullanılırlar, fiberglas kaplanmış reçineler ve metalik olmayan oto gövde dolguları gibi. Birçok uygulamada, polimerizasyon ve çapraz bağlar, metil etil keton peroksit veya benzol peroksit gibi organik peroksit içeren ısıveren (ekzotermik) tepkime başlatırlar.