peneplen ne demek?

Peneplen (Yontukdüz) Hakkında Bilgi

Peneplen veya yontukdüz, uzun süreli ve etkili erozyon süreçleri sonucunda, bir dağlık veya engebeli bölgenin neredeyse düz bir yüzeye dönüşmesiyle oluşan, hafif dalgalı, alçak rölyefli bir yer şekli'dir. Bu terim, Amerikan coğrafyacı William Morris Davis tarafından ortaya atılmıştır.

Oluşum Süreci

Peneplen oluşumu tipik olarak şu aşamalardan geçer:

1. Yükselme: Bölgesel tektonik hareketlerle bir dağlık bölge oluşur.
2. Akarsu Ağı Gelişimi: Akarsular, yüksek eğimlerden aşağı doğru akarak vadiler oluşturmaya başlar.
3. Erozyon ve Aşınma: Akarsular ve diğer dış kuvvetler (buzullar, rüzgar, vb.) dağları aşındırır ve vadileri genişletir.
4. Yatay Aşınma: Eğimler azalmaya başladıkça, akarsular daha çok yatay aşınma yapar ve vadileri birleştirir.
5. Peneplenleşme: Uzun bir zaman dilimi boyunca, dağlık bölge neredeyse düz bir yüzeye dönüşür. Ancak, bu yüzey tamamen düz değildir; hafif tepeler ve bazı dirençli kayaçlar nedeniyle oluşan küçük tümsekler (monadnocklar) içerebilir.

Özellikleri

• Düşük Rölyef: Peneplenler, az eğimli ve hafif dalgalı bir yüzeye sahiptir.
• Akarsu Vadileri: Geniş ve sığ akarsu vadileri peneplen üzerinde görülebilir.
• Monadnocklar: Aşınmaya karşı dirençli kayaçlardan oluşan izole tepeler (monadnocklar) peneplen yüzeyinde yükselebilir.
• Tortul Birikim: Akarsular, peneplen yüzeyinde tortu birikimine neden olabilir.

Önemi

Peneplenler, geçmiş jeolojik dönemlerdeki erozyon süreçleri hakkında önemli bilgiler sağlar. Ayrıca, günümüzdeki yer şekilleri ve jeomorfolojik süreçlerin anlaşılmasına yardımcı olur. Peneplenler, bazen daha sonraki tektonik hareketlerle yükselerek "yükselmiş peneplenler" olarak adlandırılan yüksek platolar oluşturabilirler.