pasargad ne demek?

Pasargad veya Pasargaday, Ahameniş hanedanının ilk başkenti olan antik kenttir.¹ Bugünkü İran'ın güneybatısında, Persepolis'e 78 km, Şiraz'a 130 km uzaklıktadır.

Etimoloji

Kentin adı, en büyük Pers kabilesi olan Pasargadlardan gelmektedir.

Tarihçe

Büyük Kiros olarak da anılan II. Kiros (Keyhüsrev) (MÖ 590-529), MÖ 550 yılında Med hükümdarı Astiages'e karşı zafer kazandığı savaş alanına yakın olduğu için Pasargad'ı imparatorluğunun başkenti yaptı. I. Darius'un MÖ 522 yılında tahta geçmesinden sonra hanedanın yeni başkenti Pasargad'ten Persepolis'e taşınmıştır.

Mimari

Yapılar killi toprak ve taşlarla inşa edilmiştir. En sağlam durumda olan yapı Kiros'un mezarıdır. Beyaz renkli büyük kireçtaşı bloklardan yapılmış olan mezar, altı basamaklı bir kaide ile dikdörtgen planlı, beşik çatılı bir mezar odasından oluşmaktadır. İslam döneminde bu mezarın Süleyman peygamberin annesinin olduğuna inanıldığından kutsal sayılmıştır. Kentin en güneyindeki kayalara oyulmuş kanal biçimindeki iz, döneminde Pasargad'ı Persepolis'e bağlayan tarihi yolun kalıntısıdır.

Arkeolojik çalışmalar

İlk önemli keşifler 1905-1907 yıllarında Alman arkeolog, mimar ve sanat tarihçisi Ernst Emil Herzfeld tarafından gerçekleştirilmiştir. Herzfeld, 1928 ile 1933 yılları arasında bölgeye tekrar dönerek daha detaylı çalışmalar yürütmüştür.²

Sir Aurel Stein adlı arkeolog 1934 yılında kentin planını tamamlamayı başardı.³ 1935 yılında Erich F. Schmidt, Pasargad antik kompleksinin tamamının havadan fotoğraflanmasını sağladı.⁴

1949 ile 1955 yılları arasında Ali Sami başkanlığındaki İranlı bir kazı heyeti çalışmalarda bulundu.⁵

1961 ile 1963 yıllarında da Institute of Persian Studies adlı bir İngiliz kurumu adına İskoç arkeolog David Stronach araştırmalar yaptı. "Pasargad kenti uzmanı" haline gelen Stronach döneminde yüzeye çıkarılması sağlanan "Pasargad hazineleri" olarak anılan Ahameniş mücevherleri, İran Ulusal Müzesi ve Britanya Müzesi'nde⁶ sergilenmektedir.⁷⁸⁹

Uzun bir aradan sonra 2000 yılında, İranlı kültür mirasları koruma teşkilatı ve Fransız Lyon Üniversitesi'nden bir heyet ortak bir çalışmaya başlamıştır.¹⁰

2006 yılında II. Kiros'tan sonra tahta geçen oğlu I. Kambises'in mezarı da bulundu.

Resimler

Dosya:Cyrus tomb.jpg|II. Kiros'un mezarı. Dosya:Cambyses I - April 2013 - 2.jpg|Süleyman'ın hapishanesinin bulunduğu harabelerde I. Kambises'in mezarı olduğu tahmin edilmektedir. Dosya:Pasargadae 3.jpg|Pasargad Sarayı izleyici alanı. Dosya:Pasargad citadel.jpg|Pasargad iç kalesi. Konumlandırma ve yapısında, Atina'daki Akropol'ün aksine, tepesindeki çok sayıda sütunun tabanları yapıda belirleyicidir. Dosya:PasargahAir.jpg|II. Kiros'un mezarı. (restorasyon yapılırken) Dosya:Pasargad Karvansaraye mozaffari.jpg|Muzafferiler döneminde inşa edilen kervansaray. Dosya:Cyrus made me, I stand to testify!.jpg|II. Kiros'un saray kalıntıları arasında ayakta kalmış bir sütun.