parlamentarismo ne demek?
Parlamentarizm Hakkında
Parlamentarizm, devlet başkanının sembolik yetkilere sahip olduğu ve yürütme yetkisinin seçilmiş bir parlamento tarafından atanan ve ona karşı sorumlu olan bir hükümet tarafından kullanıldığı bir yönetim biçimidir. Bu sistemde, hükümetin başı genellikle başbakan veya bakanlar kurulu başkanı olarak adlandırılır ve parlamentonun güvenini kazanmak ve sürdürmek zorundadır.
Temel Özellikleri:
- Yasama ve Yürütme Birliği: Yasama organı (parlamento) ile yürütme organı (hükümet) arasında yakın bir ilişki vardır. Hükümet, parlamentodan çıkar ve ona karşı sorumludur.
- Çift Başlılık: Devlet başkanı (cumhurbaşkanı veya kral) genellikle sembolik ve törensel görevleri yerine getirirken, hükümet başkanı (başbakan) hükümetin günlük işleyişinden sorumludur.
- Güvenoyu Mekanizması: Hükümetin parlamentoda güvenoyunu kaybetmesi durumunda düşmesi ve yeni bir hükümetin kurulması gerekebilir. Bu, parlamentonun hükümeti denetleme ve kontrol etme gücünü gösterir.
- Siyasi Sorumluluk: Hükümet, parlamento ve seçmenler nezdinde siyasi olarak sorumludur. Parlamentodaki sorulara cevap vermek, gensorulara karşı savunma yapmak ve seçimlerde halkın desteğini almak zorundadır.
- Parti Disiplini: Parlamenter sistemlerde genellikle güçlü parti disiplini vardır. Milletvekilleri, partilerinin politikalarını desteklemek ve oylarını buna göre kullanmak eğilimindedirler.
Çeşitleri:
Parlamentarizm, farklı ülkelerde farklı şekillerde uygulanabilir. Örneğin, bazı ülkelerde (İngiltere, Kanada) devlet başkanı bir monark iken, diğerlerinde (Almanya, İtalya) seçilmiş bir cumhurbaşkanıdır. Ayrıca, bazı parlamenter sistemler (İngiltere) tek meclisli iken, diğerleri (Almanya) çift meclislidir.
Avantajları:
- Hesap Verebilirlik: Hükümet, parlamento ve seçmenler nezdinde hesap verebilirdir.
- Uzlaşma ve İşbirliği: Farklı siyasi partilerin uzlaşma ve işbirliği yapmasını teşvik eder.
- İstikrar: Güçlü bir parlamento desteğine sahip hükümetler daha istikrarlı olabilir.
Dezavantajları:
- Karar Almada Zorluk: Koalisyon hükümetleri, farklı çıkarları uzlaştırmak zorunda olduklarından karar almada zorluk yaşayabilirler.
- Güçlü Parti Disiplini: Milletvekillerinin kendi vicdanlarına göre oy kullanmalarını engelleyebilir.
- Seçim Belirsizliği: Hükümetin düşmesi durumunda erken seçimler yapılabilir, bu da siyasi belirsizliğe yol açabilir.
İlgili Kavramlar: