panel veri analizi ne demek?

Panel veri analizi, kesit verisi ve zaman serisi verisi'nin bir kombinasyonudur. Aynı gözlemler için birden fazla zaman periyodunda veri toplandığında elde edilen veri türüdür. Örneğin, aynı şirketlerin finansal verilerinin yıllar boyunca toplanması veya aynı bireylerin gelir ve eğitim bilgilerinin farklı yıllarda izlenmesi panel veri oluşturur.

Panel veri analizinin temel amacı, hem bireyler arasındaki farklılıkları (kesit boyutu) hem de zaman içindeki değişimleri (zaman boyutu) birlikte inceleyerek daha sağlam ve kapsamlı sonuçlar elde etmektir.

Panel Veri Analizinin Avantajları:

• Heterojenlik kontrolü: Panel veri, gözlemlenemeyen bireysel veya zamana bağlı etkileri modelleyerek, farklılıkları daha iyi kontrol etmeyi sağlar.
• Daha fazla serbestlik derecesi ve daha fazla veri noktası: Bu durum, istatistiksel gücü artırır ve daha güvenilir tahminler elde edilmesine olanak tanır.
• Dinamik ilişkilerin incelenmesi: Panel veri, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini zaman içinde takip etmeyi mümkün kılar.
• Yanlılıkların azaltılması: Gözlemlenemeyen değişkenlerin etkilerini modelleyerek, değişken atlama yanlılığını azaltır.

Panel Veri Analizinde Kullanılan Temel Modeller:

• Havuzlanmış En Küçük Kareler (Pooled OLS): Verinin panel yapısını göz ardı ederek, tüm gözlemleri tek bir havuzda birleştirir ve doğrusal regresyon uygular.
• Sabit Etkiler Modeli (Fixed Effects Model): Her bir birim (birey, şirket, ülke vb.) için sabit, zamanla değişmeyen etkileri kontrol eder. Bu etkiler, gözlemlenemeyen ancak birimler arasındaki farklılıklara neden olan faktörleri temsil eder.
• Rastgele Etkiler Modeli (Random Effects Model): Birimlere ait etkilerin rastgele olduğunu ve bağımsız değişkenlerle ilişkisiz olduğunu varsayar. Genelleştirilmiş En Küçük Kareler (GLS) yöntemiyle tahmin edilir.

Model Seçimi:

Hangi modelin (Havuzlanmış OLS, Sabit Etkiler, Rastgele Etkiler) kullanılacağına karar vermek için çeşitli testler uygulanır:

• F Testi: Sabit etkiler modelinin havuzlanmış OLS modeline göre daha uygun olup olmadığını test eder.
• Hausman Testi: Sabit etkiler ve rastgele etkiler modelleri arasında seçim yapmak için kullanılır.
• Breusch-Pagan Testi: Rastgele etkiler modelinin havuzlanmış OLS modeline göre daha uygun olup olmadığını test eder.

Panel veri analizi, ekonometri, finans, sosyoloji ve siyaset bilimi gibi çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılır.