orojenez ne demek?

Orojenez (Dağ Oluşumu)

Orojenez, yer kabuğunu oluşturan levhaların yatay yönde hareketleri sonucu sıkışması, kıvrılması veya kırılmasıyla meydana gelen dağ oluşumu sürecidir. Temelde iki ana şekilde gerçekleşir:

1. Kıvrılma Orojenezi (Kıvrım Dağları):

   • Yumuşak ve esnek tortul tabakaların, yatay sıkışma kuvvetleri etkisiyle kıvrılması sonucu oluşur.
   • Bu kıvrımların yüksekte kalan kısımlarına Antiklinal, alçakta kalan kısımlarına ise Senklinal denir.
   • Örnek: Alp Himalaya Dağları.

2. Kırılma Orojenezi (Blok Dağları):

   • Sert ve kırılgan kayaçlardan oluşan bölgelerde, yatay sıkışma veya gerilme kuvvetleri etkisiyle fay hatları boyunca kırılmalar meydana gelir.
   • Kırılma sonucu yükselen bloklara Horst, çöken bloklara ise Graben denir.
   • Örnek: Kuzey Anadolu Dağları (horst-graben sistemine örnektir).

Orojenezin Aşamaları:

1. Jeosenklinal Evresi: Deniz veya göl gibi geniş ve sığ alanlarda tortulanma meydana gelir.
2. Orojenez Evresi: Levha hareketleri sonucu tortul tabakalar sıkışır, kıvrılır veya kırılır.
3. Glasiyal Evre (Buzul Çağı): Dağlık alanlar buzullarla şekillenir.
4. Aşınım Evresi: Dağlar, akarsular ve diğer dış kuvvetler tarafından aşındırılır.

Orojenezin Sonuçları:

• Dağ sıralarının oluşumu
• Yüksek plato ve yaylaların oluşumu
• Derin vadilerin ve kanyonların oluşumu
• Deprem ve volkanizma gibi tektonik olayların artması
• Yer şekillerinin çeşitlenmesi
• İklim ve bitki örtüsünün değişmesi