nefis ne demek?

"Nefis" kelimesi Arapça kökenli olup, "benlik", "öz", "ruh" gibi anlamlara gelir. Ancak İslam felsefesi ve tasavvufta, daha karmaşık ve çok katmanlı bir anlam kazanır. Nefis, insanın maddi ve manevi yönlerinin birleşimidir ve sürekli bir değişim ve dönüşüm halindedir. İslam düşüncesinde nefis genellikle aşağıdaki aşamalardan geçer:

• Nefis-i emmare (nefs-i emmare): "Emir eden nefis" anlamına gelir. Bu, insanın kötü düşüncelere, arzulara ve günahlara meyilli olduğu, kötülüğü emreden ve iyilikten alıkoyan en ilkel halidir. Şehvet, öfke, kibir ve tamah gibi kötü huyların hâkim olduğu bir evredir. İnsan bu evrede bencil, hırslı ve sorumsuz davranır.

• Nefis-i levvame (nefs-i levvame): "Kınayan nefis" anlamına gelir. Bu aşamada insan, yaptığı kötü işlerden dolayı vicdan azabı çekmeye başlar ve kendisini kınar. Pişmanlık duygusu ortaya çıkar. Bu, nefsin temizlenmesi yolunda ilk adım olarak kabul edilir.

• Nefis-i mülhime (nefs-i mülhime): "İlham alan nefis" anlamına gelir. İnsan bu aşamada Allah'tan ilham almaya başlar ve iyi işler yapmaya yönelir. Vicdanı daha güçlüdür ve iyiliği emreder. Hak yolunda ilerleme kaydeder.

• Nefis-i mutmainne (nefs-i mutmainne): "Tatmin olmuş nefis" anlamına gelir. Bu, nefsin tertemiz olduğu, Allah'ın rızasını kazanmış ve huzura ermiş olduğu en yüksek aşamadır. İnsan bu evrede tüm kötü huylardan arınır ve Allah'a tam teslimiyet gösterir. İşte bu aşama, İslam'ın nihai hedefidir.

Özetle, nefis insanın iç dünyasındaki mücadeleyi, iyilik ve kötülük arasında devam eden savaşı temsil eder. İslam'a göre, insanın amacı nefsini terbiye ederek, nefsi mutmainne seviyesine ulaşmaktır. Bu süreç, ibadet, zikir, tevbe, sabır ve Allah'a teslim olma gibi yöntemlerle gerçekleştirilir. Nefis kavramı, sadece İslam düşüncesinde değil, farklı felsefi ve dini yaklaşımlarda da farklı yorumlarla ele alınır.