Nebula ya da bulutsu uzayda bulunan ve geniş alanlara yayılmış olan kozmik toz, hidrojen, helyum ve diğer iyonize gazlardan oluşan bulutsu yapı. Eskiden galaksileri de kapsayacak şekilde yaygın gök cisimlerine verilen isim iken, astronominin ilerlemesi ile galaksi ile nebula farklı anlamlarda kullanılmaya başlamıştır. Yıldızlar arasında bulunan boşluklarda yer alan ve yıldızların yaydığı ışık enerjisi ile görünür hâle gelen yoğun gaz ve toz bulutları, galaksilerin temel bileşenlerindendir.
Bir nebula, oluşmadan önce bir yıldızdır. Bu yıldız büyüdükten sonra ya beyaz cüce nötron yıldızı ya da bir karadelik olur. Fakat bütün yıldızlar bunlardan biri olmadan önce kırmızı süperdev hâline gelir. Bu yıldızlar çok büyük oldukları için içten gelen basınç ve yüksek (100.000.000 °C) sıcaklığın etkisiyle uzay boşluğuna gaz salarlar.
Bu gaz püskürmeleri oldukça büyük ve hızlıdır. Daha sonraları bu gazlar yakınlaşarak bir gaz bulutu oluştururlar. Bu gaz bulutunun sıcaklığı 15.000 °C'den fazladır. Bu sıcaklık ve çeşitli basınçlar oradaki gazlar (hidrojen) ile birleşerek füzyon reaksiyonu başlatırlar. Bu füzyon reaksiyonu yeni bir yıldızın ilk temelleridir. Daha sonra o minik yıldızlar büyür ve anakol yıldızına dönüştüğü zaman ana yıldız kadar olmasa da gaz püskürtmesi yaparlar. Bu arada ana yıldız kahverengi veya beyaz cüce olup ömrünü demir ve karbon yığını olarak tamamlamıştır.
Gökyüzüne birer gün arayla bakıldığında önceden görülmeyen çok parlak bir yıldız görülebilir. Bunun nedeni bir süpernova patlamasının olmasıdır. Süpernova patlamaları izlemeye değer olaylardır. En son kaydedilen patlama 1987 yılında olmuş ve kayıtlara 1987A olarak geçmiştir. Eski Çağ dönemlerinde Çin'de de izlenmiş bir süpernova patlaması vardır. Süpernova patlamalarında kırmızı süperdevler patlayıp nötron yıldızı oluştururlar. Bazen karadelik oluşur. Karadelik oluşma ihtimali binde birdir. Karadelik oluştuğu zaman çevresindeki her şeyi çeker. Nötron yıldızı oluştuğu zaman çevresindekileri karadelik gibi çekmez. Nötron yıldızının madde yoğunluğu çok fazladır.
Bazen yıldızlar süpernova geçirerek patlarlar. Bunun sonucunda çevrelerine yavaş yavaş gaz salmak yerine bir anda salmış olurlar. Bu arada bu gazlar çeşitlidir ve reaksiyona girerek çeşitliliği arttırırlar. Bu da çok renkli bir görüntü oluşturur. Bu bulutsular süpernova sonucu oluşmuş bulutsular diye adlandırılır.
Süpernova sonucu oluşmuşlarda gazlar çeşitli etkiler sayesinde dağılır ve garip şekiller oluşur. Fakat gezegenimsi bulutsularda gazlar dağılmadığı için simetriktir. Bir nebulanın gezegenimsi mi yoksa süpernova sonucu mu oluştuğu buna bakarak anlaşılabilir.
Orijinal kaynak: nebula. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page