meclis-i mebusan ne demek?
Meclis-i Mebûsan (), Osmanlı
İmparatorluğu'nda, 23 Aralık 1876
tarihli Anayasa'ya (Kânûn-ı
Esâsî) göre kurulmuş ve Birinci
Meşrutiyet ve İkinci
Meşrutiyet dönemlerinde görev yapmış çift
meclisli yasama organıdır. Seçilmiş parlamenterlerden oluşmakta ve
padişah tarafından atanan (daha az sayıdaki) üst kamara üyelerinin
oluşturduğu Seçkinler Meclisi (Meclis-i
Âyan) ile birlikte, Genel Parlamentoyu
(Meclis-i Umûmî) oluşturmaktaydı.
Hakkında
Parlamenterler Meclisi (Meclis-i Mebûsan) 7 dönemde faaliyet
göstermiştir:
- 31 Mart 1877’de çalışmalarına başlayan 1. Meclis-i
Mebûsan
üyeleri, geçici bir talimatla il, liva ve kazaların yönetim meclisi
üyeleri arasından seçilmiş, İstanbul için
ayrı bir seçim yapılmıştı. Bu parlamentoda 115 parlamenter vardı. 28
Haziran 1877’de çalışmalarını tamamlayarak dağıldı.
- Aynı seçim yöntemiyle oluşturulan 2. Meclis-i
Mebûsan ilk
kez 13 Aralık 1877’de toplandı. 93 Harbi'nin
getirdiği sorunlar nedeniyle 14 Şubat 1878’de kapatıldı.
- II. Abdülhamid döneminin sonunda, 23
Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla aynı yılın Kasım ve Aralık
aylarında parlamenter seçimi yapıldı. Ahrar
Fırkası (Özgürlükçüler Partisi) ve
İttihat ve Terakki
Cemiyeti (Birlik ve
İlerleme Partisi)’nin katıldığı seçimlerde, İttihat ve Terakki
Cemiyeti çoğunluğu sağladı ve 4 Aralık 1908’de 3. Meclis-i
Mebûsan
açıldı. Bu parlamento, 31 Mart Vakası
ve II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi sonrasında Mayıs 1909’da
Anayasa üzerinde değişiklikler yaparak padişahın ve Seçkinler
Meclisi'nin yetkilerini daralttı, kendi yetkilerini arttırdı.
1911’de tek bir parlamenteri ilgilendiren, ancak politik yankıları
yüksek olan bir ara seçim gerçekleştirildi.
- 18 Ocak 1912’de padişah parlamentoyu dağıttı ve yapılan seçimlerden
sonra, 18 Nisan 1912’de 4. Meclis-i
Mebûsan
toplandı. Bu parlamento, 5 Ağustos 1912’de Ahmed Muhtar
Paşa’nın önerisi ile feshedildi.
Birinci Balkan Savaşı nedeniyle
seçime gidilemedi ve sıkıyönetim ilan
edildi. İttihat ve Terakki, 23 Ocak 1913’teki Bâb-ı Âli
Baskını ile iktidarı ele geçirdi.
- Bu şartlarda tek parti düzeninde 1914’te seçime gidildi ve 5.
Meclis-i
Mebûsan
üyeliklerinin tamamını İttihat ve Terakki elde etti. Bu parlamento
I. Dünya Savaşı boyunca bu haliyle
faaliyetlerde bulundu.
- Mondros Mütarekesi sonrasında 21
Aralık 1918’de Padişah Vahdettin
tarafından, yeni seçimler yapılmak üzere parlamento feshedildi.
Yapılan seçimler sonunda Son Meclis-i
Mebûsan ilk
toplantısını 12 Ocak 1920’de yaptı. 16 Mart 1920’de İstanbul'un
İşgali üzerine, parlamento, işgal
güçlerinin baskısıyla anayasaya aykırı olarak 11 Nisan 1920'de
resmen kapatıldı.
- Meclis-i Mebûsan'ın kapatılması üzerine 23 Nisan 1920’de Ankara'da
Büyük Millet Meclisi
faaliyetlerine başladı ve fiilen ülkeyi yönetti.
Meclis-i Mebûsan başkanları listesi
<table>
<thead>
<tr class="header">
<th><p>№</p></th>
<th><p>Fotoğraf</p></th>
<th><p>Reis</p></th>
<th><p>Göreve Başlama</p></th>
<th><p>Görevden Ayrılma</p></th>
<th><p>Not</p></th>
</tr>
</thead>
<tbody>
<tr class="odd">
<td><p><strong>I. Meşrutiyet</strong></p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>1</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Ahmed_Vefik_Paşa.jpg"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Ahmed_Vefik_Paşa" title="wikilink">Ahmed Vefik
Paşa</a><br />
</p></td>
<td><p>18 Mart 1877</p></td>
<td><p>30 Ekim 1877</p></td>
<td><p>Meclis-i Âyan üyeliğine atandı</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>2</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Hasan_Fehmi_Paşa.JPG"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Hasan_Fehmi_Paşa" title="wikilink">Hasan Fehmi
Paşa</a><br />
</p></td>
<td><p>1 Kasım 1877</p></td>
<td><p>14 Şubat 1878</p></td>
<td><p>II. Abdülhamit, 14 Şubat 1878 tarihinde Meclis-i Mebusan’ı
süresiz tatil etmiştir</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p><strong>II. Meşrutiyet</strong></p></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
<td></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>3</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Ahmed_Riza_Bey.jpg"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Ahmed_Rıza" title="wikilink">Ahmed Rıza Bey</a><br />
</p></td>
<td><p>17 Aralık 1908</p></td>
<td><p>14 Mayıs 1912</p></td>
<td><p>Meclis-i Âyan üyeliğine atandı</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>4</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Halil_Mentese_1908.jpg"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Halil_Menteşe" title="wikilink">Halil Bey</a><br />
</p></td>
<td><p>15 Mayıs 1912</p></td>
<td><p>24 Ekim 1915</p></td>
<td><p>Dışişleri Nazırlığına atandı</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>5</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Hacı_Adil_Arda_(Crop).jpg"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Hacı_Adil_Arda" title="wikilink">Adil Bey</a><br />
</p></td>
<td><p>25 Ekim 1915</p></td>
<td><p>15 Eylül 1919</p></td>
<td><p>Malta adasına sürüldü</p></td>
</tr>
<tr class="even">
<td><p>6</p></td>
<td></td>
<td><p><a href="Reşat_Hikmet_Bey" title="wikilink">Reşat Hikmet
Bey</a><br />
</p></td>
<td><p>31 Ocak 1920</p></td>
<td><p>28 Şubat 1920</p></td>
<td><p>Dönem içinde öldü</p></td>
</tr>
<tr class="odd">
<td><p>7</p></td>
<td><p><a href="Dosya:Djelaleddin_Arif_Bey.jpg"
title="wikilink">60px</a></p></td>
<td><p><a href="Celalettin_Arif" title="wikilink">Celalettin Arif
Bey</a><br />
</p></td>
<td><p>4 Mart 1920</p></td>
<td><p>18 Mart 1920</p></td>
<td><p>İtilaf Devletleri 16 Mart 1920'de İstanbul’u resmen işgal
ettiler. Meclis 18 Mart'ta son kez toplandı.</p></td>
</tr>
</tbody>
</table>
Ayrıca bakınız
Mebusan Marşı
Mehmet Zati Bey (Arca) tarafından bestelenmiş
olan marş, Meclis-i Mebûsan’ın 1909’da tekrar açılışında çalınarak
kaydedilmiştir. Marşın sözleri hem 1908’de gerçekleşen Jön Türk
Devrimi liderleri Resneli Niyazi
Bey ve Enver
Paşa ile Birinci
Meşrutiyet'in ilân edilmesinde önemli
rol oynayan Midhat Paşa'yı över.
Söz
Osmanlı Türkçesi
Osmanlılar bu gün oldu muzaffer,
Fethetti yeniden vatanı asker,
Açtı mebûslara yolu süngüler,
Yaşasın Niyâzi, yaşasın Enver!
<!-- -->
Gökyüzünde şühedânın hayâli,
Alkışlıyor sanki ruhi Kemali
Ah, ölmeden görmeliydi bu hali,
Kıymetli, muhterem vatanperver
<!-- -->
Al bayraklar bulutları sarıyor,
Şenliğimiz asumana varıyor,
Mazlumlara, zalimler yalvarıyor,
Hey Allah'ım bu nasıl ruzi mahşer?
<!-- -->
Uyan Midhat, uyan geldi zamanın,
Tutsun dünyâları şöhret ve şânın,
Sen bulun önünde şu Mebusân'ın,
Artık yaşa evlâdınla beraber.
Müzik
Galeri
Opening ceremony of the First Ottoman Parliament at the Dolmabahce
Palace in 1876.jpg|Meclisin açılış töreni, Dolmabahçe
Sarayı, 1876 Ottoman Parliament
1877.jpg|Meclisin Çırağan Sarayındaki toplantı salonu, 1877 London news
c1877 - scanned constantinopole(1996)-Opening of the first
parlement.png|Meclisin açılışı, 1876
Dış bağlantılar
Kategori:Eski yasama
organları
Kategori:VikiProje Tarih kaynak bekleyen
maddeler
Orijinal kaynak: Meclis-i Mebûsan. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.