maniheizm ne demek?

Maniheizm, 3. yüzyılda Pers İmparatorluğu'nda Mani adlı bir peygamber tarafından kurulan bir dini-felsefi sistemdi. Gnostik unsurlar taşıyan, oldukça karmaşık bir kozmolojiye ve dualist bir teolojiye sahipti. Yüzyıllarca yaygınlık kazandıktan sonra, hem Roma İmparatorluğu hem de Sasanî İmparatorluğu tarafından bastırılmış ve ortadan kalkmıştır.

İşte Maniheizmin temel özelliklerinin bir özeti:

• Dualist Kozmoloji: Maniheizm, iyi (ışık) ve kötü (karanlık) arasında kozmik bir mücadeleye dayalı bir dualist dünya görüşüne sahiptir. İyi prensip, Işık Alemi'nden gelirken, kötü prensip, Karanlık Alemi'nden gelir. Bu iki güç, sürekli olarak birbirleriyle savaş halindedir.

• Kozmogoni: Mani'nin kozmogonisi, Işık ve Karanlık alemlerinin karşılaşmasıyla başlar. Bu karşılaşma, Karanlığın Işık Alemi'ne saldırısıyla sonuçlanır. Bu saldırı sonucu Işık'ın bir kısmı Karanlık tarafından hapsedilmiş olur. Mani, kurtarıcı bir figür olarak, hapsedilmiş Işık'ı kurtarmak için gelir.

• Gnostik Etkiler: Maniheizm, Gnostik düşünceden önemli ölçüde etkilenmiştir. Özellikle, maddi dünyanın kötü ve ruhunun ilahi kökenli olduğuna dair Gnostik inançları yansıtır.

• Kurtuluş: Maniheizm'de kurtuluş, hapsedilmiş Işık'ı kurtarmak ve böylece Karanlık'ın gücünü azaltmakla ilgilidir. Bu, özellikle sıkı bir şekilde uygulanan bir dizi ritüel ve ahlaki uygulama ile gerçekleşir.

• Ritüeller ve Ahlak: Maniheizm, katı bir ahlak sistemine ve ritüel pratiğine sahiptir. Bu, vejetaryenlik, cinsel ilişki ve alkolün yasaklanması gibi kuralları içerir. Ayrıca, dualist dünya görüşüne uygun olarak, maddi dünyadan uzaklaşma ve ruhsal arınmaya önem verilir.

• Mani'nin Rolü: Mani, hem peygamber hem de kurtarıcı olarak kabul edilir. O, hapsedilmiş Işık'ı kurtarma göreviyle gönderilen son ilahi elçi olarak görülür.

• Yayılımı: Maniheizm, kuruluşundan sonra birkaç yüzyıl boyunca Orta Doğu, Orta Asya, Çin ve Akdeniz havzasında geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Çeşitli kültürlerle etkileşime girerek farklı varyasyonlar geliştirmiştir.

• Çöküşü: Maniheizm, hem Roma İmparatorluğu hem de Sasanî İmparatorluğu tarafından din dışı ilan edilmiş ve yoğun bir şekilde bastırılmıştır. Bu baskılar, Maniheizmin yavaş yavaş yok olmasına yol açmıştır. Ancak, bazı Maniheist inanç ve uygulamaların izlerinin diğer dinleri ve mistik gelenekleri etkilediği düşünülmektedir.

Maniheizm'in karmaşık ve katmanlı yapısı nedeniyle, burada verilen bilgiler yalnızca bir genel bakıştır. Daha derinlemesine bir anlayış için, akademik çalışmalar ve kaynaklar incelenmelidir.

Kategoriler