mandalina ne demek?

Mandalina (Citrus reticulata), ılıman iklimde yetişmekte olan Turunçgiller (Rutaceae) familyasına ait bir meyve türüdür. Turuncu, sarı renklerde olan mandalina, etli ve sulu bir yapıya sahiptir. Mandalina, portakala nazaran daha yumuşak olan kabuğu soyulduktan sonra yenebildiği gibi suyu sıkılarak da içilebilir.

Tangerina, nova, kinnow, fremond, klausellina, robinson, okitsu, satsuma, ankor, klemantin, fortune, yerli, lee, fairchild marisol, minneola, ortanik, kara, ovari gibi çeşitleri vardır.¹.

Türkiye'de en çok Akdeniz'de, Ege bölgesinin kıyı kesimlerinde ve kısmen Karadeniz Bölgesinde yetiştirilir.

Etimoloji

Mandalina kelimesi, Türkçeye İtalyanca "mandarino" kelimesinden geçmiş, Batı kökenli bir sözcüktür.². Bu sözcüğün kökeni de -geçmişte bazı Çinli devlet adamlarının giydiği sarı renkli kaftana atfen- Mandarin sözcüğüdür.³

İklim isteği

Tüm Turunçgiller gibi sıcağı sever. Ama özellikle Satsuma (Rize Mandalinası) gibi belirli türlerin soğuğa dayanıklılığı portakal, limon gibi diğer turunçgillerden daha yüksektir.⁴

Bu ağacın yetiştiriciliğinin yapıldığı yerde sıcaklıklar -3, -4 derecenin altına düşmemelidir. -9, -10 derecenin altına düşen sıcaklıklarda mandalina ağaçları donup ölebilir. Dayanamayacağı en yüksek sıcaklıklar ise, 45 derece ve üzeridir.

Botanik

Citrus reticulata orta boyda bir ağaçtır ve yaklaşık boyundadır.⁵⁶ Ağacın gövdesi ve büyük dalları dikenlidir.⁷ Yaprakları parlak, yeşildir, ve oldukça küçüktür.⁸ yaprak sapı kısa, hemen hemen kanatsızdır veya hafif kanatlıdır.⁹ Çiçekler yaprak koltuklarında tek tek veya küçük gruplar halinde bulunur.¹⁰ Narenciye genellikle kendi kendine verimli(ingilizce:self-fertile)(aynı çiçek içinde polen'i taşımak için yalnızca bir arı'ya ihtiyaç duyar) veya partenokarpik (tozlaşma'ya ihtiyaç duymaz ve dolayısıyla örneğin satsuma)'daki gibi çekirdeksizdir. Olgun bir mandalina ağacı meyve verebilir.¹¹

Meyve

Mandalina meyveleri küçüktür .¹² Renkleri turuncu, sarı-turuncu veya kırmızı-turuncudur.¹³ Kabuğu incedir ve kolayca soyulur.¹⁴ Kolay soyulmaları, mandalinaların diğer turunçgillere göre önemli bir avantajıdır.¹⁵ Tıpkı diğer turunçgillerde olduğu gibi, endokarp (iç eti) bölümlere ayrılır, bunlar da çok sayıda uzun hücreden oluşur.¹⁶ Meyveler çekirdeksiz olabilir veya az sayıda tohum içerebilir. Mandalina meyveleri tadı tatlı'dır ve meyve suyu yapmak için bütün olarak veya sıkılarak yenebilir.¹⁷¹⁸

Üretim

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p><a href="Mandalina" title="wikilink">Mandalina</a>, <a href="klementin_mandalinası" title="wikilink">klementin mandalinası</a>, <a href="satsuma" title="wikilink">satsuma</a> <small>Üretim, 2019 (milyon ton)</small></p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p><strong>Dünya toplamı</strong></p></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p><small>Kaynak: <a href="Gıda_ve_Tarım_Örgütü" title="wikilink">Gıda ve Tarım Örgütü</a></small><a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref"><sup>1</sup></a></p></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> </ol> </section>

2019'da dünya mandalina üretimi (FAOSTAT'a raporuna göre mandalina, klementin ve satsuma ile birlikte) 35.4 milyon ton idi ve küresel toplamın (tablo) %56'sı ile Çin lider üreticiydi. 2019'da her biri bir milyon tondan fazla üretim yapan ülkeler İspanya, Türkiye, Fas ve Mısır'dı.¹⁹

Dosya:Citrus reticulata flower.jpg|Çiçek Yapısı Dosya:Mandarin orange tree.jpg|Ağaçtaki olgun meyveler Dosya:Clementines whole, peeled, half and sectioned.jpg|Meyveler