Malazgirt, Muş ilinin bir ilçesidir. Ovası, kalesi ve tarihi Malazgirt Meydan Muharebesi ile tanınmış bir ilçedir.
İlçenin yüzölçümü 1534 km²'dir. Muş iline 137 km uzaklıktadır. İlçe, doğusunda Patnos, batısında Bulanık, güneyinde Ahlat ve kuzeyinde Murat Nehri ile çevrilidir.
Ermeni tarihçiliğinin babası olarak kabul edilen Horenli Musa'ya göre Malazgirt, Ermenilerin efsanevi ve isimsiz patriği ve atası olan Hayk'ın oğullarından Manaz tarafından kurulmuştur.1 Van Gölü havzasında milattan önceki dönemlerde kurulan Urartuların başlarında Menuas adlı bir kral bulunmakta ve Malazgirt adının bu kralın adıyla ilgili olduğu görüşü ağırlık kazanmaktadır. Bu hükümdara ait bir kitabeden anlaşıldığına göre, kral bugünkü Malazgirt civarında Menuasın kenti (Menuahina) adında bir şehir kurmuş ve isimi buradan türemiştir. Şehrin Ermenicede adı da Manavazekert veya Manazkert olduğuna göre bu tespit doğru olabilir. Arap Kaynaklarında ise Manazcird olarak geçer. Ortaçağdaki Bizans kaynaklarında ise Manazkert olarak geçer. Daha sonra ismi Malazgirt'e dönüşmüştür. Halkı ise kalesinden dolayı şehre Kelê der.
Malazgirt ve çevresi yakın diğer bölgelerde olduğu gibi şu devletlerin egemenliğinde kalmıştır: Asurlular, Hasaniler, Urartular, İskitler, Ermeniler, Gürcüler, Medler, Pers, Roma, Partlar, Sasani, Bizans, Emeviler, Abbasiler, Selçuklu, Ahlatşahlar, Anadolu Selçukluları, Moğollar, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Timur, Eyyubi, Osmanlı, Safeviler. Daha sonraları tekrar Osmanlı hakimiyetine girer.
Urartular dönemi, Pers dönemi, Ermeni Krallığı dönemi ve 1071 Malazgirt Savaşı ve Selçuklu dönemi ilçe tarihi açısından önemlidir.
1071'de Selçuklu sultanı Alparslan Malazgirt'te Bizanslıları yener. Bu zafer,hem Türk birlikteliği için hem de Malazgirt tarihi için önemli bir yere sahiptir.
Malazgirt İlçesi Muş iline bağlı bir ilçe olup, yüzölçümü 1534 km²'dir. İlçenin Muş iline karayolu uzaklığı 137 km'dir ve Muş'a en uzak ilçesidir. Malazgirt ilçesi Doğu Anadolu Bölgesinde Van Gölünün kuzeyinde Muş İlinin en büyük ilçesidir. İran ile Türkiye arasındaki gümrük kapısı olan Kapıköy'e 156 km uzaklıktadır. Doğubayazıt-Bakü'yü birbirine bağlayan Gürbulak sınır kapısına ise 156 km uzaklıktadır. Malazgirt, Ahlat arasındaki uzaklık 34 km'dir ve Ahlat ile tarihi, ticari ve kültürel ilişkileri gelişmiştir. Bulanık ve Patnos'a da yakındır.
Fırat Nehrinin bir kolu olan Murat nehri, ilçenin kuzeyinden geçer. Bu nedenle Murat nehri havzası içerisinde yer alan bir ilçedir.
Jeolojik zamanlardaki tektonik kırımlarla yer yer küçük depremler, geniş tabanlı Malazgirt Ovası'nı meydana getirmiştir. İlçenin güney kısmını kuşatan ova yüksek bir plato görünümünde olup, plato zamanla, gerek Süphan dağının gerekse eteğindeki küçük volkanların çıkarmış oldukları lavlarla ve yer yer kaya yığınlarıyla kaplanmıştır.
Selçuklu dönemine ait tarihi şehitler mezarlığı, Malazgirt Kalesi, Hatun Köprüsü, Kız Köprüsü, Bostan Kalesi görülmeye değer yerlerdir. İlçede çeşitli höyük ve mağaralar da bulunmaktadır. Ayrıca tıkızlı kalesi, zincirli kalesi vardır, tarihi İpekyolu da Malazgirt ten geçiyordu. İlçede höyük olarak ; 1-konakkuran höyüğü 2-bostankale höyüğü 3-adalar höyüğü bulunmaktadır
Malazgirt Kalesi'nin tarihi Urartulara kadar uzanmaktadır. İlçenin sembolü olan kale, Diyarbakır surlarıyla benzer özelliklere sahiptir. Kalenin surları 1750 metreyi bulur. Günümüzde mesire yeridir. Kale Parkı, Avrupa'nın en güzel parklarından biri olarak seçilmiştir.
Kültür Bakanlığı tarafından 1989 yılında yapılan 42 metre yüksekliğinde bir anıttır. Anıt sütunları arasındaki boşluklar Türkler'in Anadolu’ya geçişini, sütunlar ise Anadolu’nun Kapısını simgelemektedir. Anıtların bulunduğu yerde 26 Ağustos'ta kutlamalar yapılır.
Zengin tarihi kalıntılara sahip olan ilçenin, turizm alanında büyümesi ve gelişmesi planlanmaktadır. Doğu Anadolu'daki kültürel turlara Malazgirt, Muş ve Ahlat çevresi de katılarak Selçuklu rotası oluşturulmaktadır. Zengin tarihi yanında coğrafyasıyla ve doğal güzellikleriyle de önemli yerleşim merkezidir.
İlçenin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Başlıca tarım ürünleri buğday, şeker pancarı, arpa, nohut, mercimek ve fasulyedir. 2000 yılından bu yana bahçecilik gelişmekte ancak, şeker pancarı üretimi ve hayvancılık gerilemektedir. Yem fabrikası önemli sanayi tesisidir. Malazgirt yem fabrikası 2000 yılından beri faaliyettedir.
Royal Koza Otel, Malazgirt Otel ve Serhat Otel bölgedeki konaklama yerleridir. İlçenin yerel gazetesi Haber 1071 ve Alparslan Diyarı gazeteleri bulunmaktadır.
Orijinal kaynak: malazgirt. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Hakobyan, Tadevos Kh. «Մանզիկերտ» [Manzikert]. Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1981, vol. 7, s. 210-211.(ermenice) ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page