ilaç keşfi ne demek?

İlaç Keşfi Hakkında

İlaç keşfi, yeni terapötik ajanların veya ilaçların tanımlanması ve geliştirilmesi sürecidir. Bu süreç, karmaşık, çok disiplinli ve uzun vadeli bir çaba olup, temel bilimsel araştırmalardan klinik deneylere kadar çeşitli aşamaları içerir. İlaç keşfi süreci temel olarak aşağıdaki adımlardan oluşur:

1. Hedef Belirleme (Target Identification): Hastalığa neden olan veya hastalığın ilerlemesinde rol oynayan biyolojik hedefin (örneğin, bir protein, enzim veya gen) belirlenmesi. Bu adım, hastalığın moleküler mekanizmalarını anlamayı gerektirir. (Hedef Belirleme)

2. Hedef Validasyonu (Target Validation): Belirlenen hedefin, hastalıkla gerçekten ilişkili olduğunun ve ilaç geliştirme için uygun bir hedef olduğunun doğrulanması. (Hedef Validasyonu)

3. Kurşun Bileşik Keşfi (Lead Discovery): Hedefe bağlanabilen ve istenen terapötik etkiyi gösterebilen potansiyel ilaç adaylarının (kurşun bileşikler) tanımlanması. Bu, yüksek verimli tarama (high-throughput screening), sanal tarama veya literatür araştırması gibi yöntemlerle yapılabilir. (Kurşun Bileşik)

4. Kurşun Bileşik Optimizasyonu (Lead Optimization): Kurşun bileşiklerin etkinliğini, seçiciliğini ve farmakokinetik özelliklerini geliştirmek için kimyasal modifikasyonlar yapılması. (Kurşun Bileşik Optimizasyonu)

5. Preklinik Çalışmalar (Preclinical Studies): İlaç adayının güvenliğini ve etkinliğini hayvan modellerinde değerlendirmek için yapılan laboratuvar ve hayvan çalışmaları. Bu aşamada, ilacın toksisitesi, farmakokinetiği ve farmakodinamiği incelenir. (Preklinik Çalışmalar)

6. Klinik Denemeler (Clinical Trials): İlaç adayının insanlar üzerindeki güvenliğini ve etkinliğini değerlendirmek için yapılan klinik araştırmalar. Klinik denemeler genellikle üç aşamadan oluşur:

   • Faz I: Küçük bir grup sağlıklı gönüllü üzerinde ilacın güvenliğinin değerlendirilmesi.
   • Faz II: Daha büyük bir hasta grubunda ilacın etkinliğinin ve dozajının belirlenmesi.
   • Faz III: Geniş bir hasta grubunda ilacın etkinliğinin, güvenliğinin ve diğer tedavilere göre üstünlüğünün değerlendirilmesi. (Klinik Denemeler)

7. Düzenleyici Onay (Regulatory Approval): Klinik denemelerin başarılı olması durumunda, ilaç şirketi ilacın piyasaya sürülmesi için ilgili düzenleyici kurumlara (örneğin, FDA veya EMA) başvurur. (Düzenleyici Onay)

İlaç keşfi süreci, oldukça maliyetli ve zaman alıcıdır (genellikle 10-15 yıl sürebilir). Ancak, yeni ve etkili tedavilerin geliştirilmesi, insan sağlığı ve yaşam kalitesi için büyük önem taşır.

Bu süreçte kullanılan teknolojiler arasında Yüksek Verimli Tarama ve Biyoenformatik önemli rol oynar.