hoy ne demek?

Hoy (İngilizce: Khoy; Azerice: Xoy/خوي; Farsça: خوی; Osmanlıca: Kent-i Hoy veya Hoy Kend), İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

Şehir, Urmiye Gölü'nün kuzeybatısında, Çaldıran Ovası'nın güneydoğusunda yer alır. Hoy şehri büyük oranda İran Azerileri'nden oluşmaktadır. Nüfus bakımından Batı Azerbaycan eyaletinin Urmiye'den sonra ikinci büyük kentidir.

Tarihi

Hoy şehrinin tarihi M.Ö. 3000-4000 yıllarına dek uzanır. Sümer kaynaklarında adı geçen Arrata isimli bölgenin bugünkü Urmiye ile Van şehirleri arasındaki bölge olduğunu tarihçiler belirtmiştir. Ve burada o yıllarda yerleşim olduğunu belgelemektedir. İlk önce Hoy şehri, Azerbaycan'da kurulan Manna Devleti sınırları içinde iken daha sonra Van ve çevresinde hüküm süren Urartuların hakimiyetine girdi. İslam dininin ve devletinin bu coğrafyayı da ele geçirmesiyle Müslümanların eline geçen şehir uzunca bir dönem beyliklerle yönetildi. Büyük Selçuklu hakimiyeti sırasında Alparslan'ın Rum ordusunun gelişini Hoy'da haber aldığı kaynaklarda geçmektedir. Hoy, Anadolu'nun alınmasında üs olarak kullanıldı. Şah İsmail ile Yavuz Sultan Selim arasındaki Çaldıran Muharebesi Hoy yakınlarında yapıldı (1514). İran-Osmanlı savaşlarında birkaç kez Osmanlılar'ın eline geçti. Şehir, Osmanlı idaresinden sonra tekrar İran hakimiyetine geçmiştir. Hoy, değişik halk destanlarında ve hikâyelerinde geçer.

I. Dünya Savaşı'nda Ermeniler ile Osmanlılar arasında Hoy ve çevresinde şiddetli çarpışmalar yaşanmıştır. (Bknz. Kafkasya Cephesi)

Hoy isminin kaynağı

'Hoy' ismine tarihi kayıtlarda ilk olarak 844 tarihli İbn Hurdâzbih'in Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik adlı eserinde rastlanır.¹ O yıllarda da Hoy olan kentin adı hiç değişmeden günümüze kadar gelmiştir.

Bu ismin kökeni hakkında ise değişik görüşler vardır. Arapça kaynaklara göre 'Hovayy' ismi geniş vadi anlamına gelen 'Havv' ismiyle ilintilidir ve şehrin isminin kaynağıdır. İranlı tarihçi Mehmet Emin Riyahi ise Hoy'un adını 2700 yıl önce bu bölge yakınlarında kurulan Urartu şehri 'Ulhu' ve ona bağlı 'Sardorihort' (Sardorixort) kalesinin adından alındığı ihtimalini ileri sürmektedir.² Hoy, Ermeni kaynaklarında 'Hir', Pehlevi dilinde tuz ve ter anlamında 'Hoy' ve 'Hey' ve Türkçe kaynaklarda ise 'Koyun' isminin zamanla değişerek Hoy şekline geldiği belirtilmiştir. Kentin Kaçar Hanedanı zamanındaki unvanı ise hoşluk, güzellik, rahatlık ülkesi anlamında Dar'us Safa'dır.