hipokalsemi ne demek?
Hipokalsemi, kandaki kalsiyum seviyesinin normalin altında olması durumudur. Kalsiyum, vücut için birçok önemli fonksiyonda rol oynayan önemli bir mineraldir. Kas fonksiyonu, sinir iletisi, kalp ritmi ve kemik sağlığı bunlardan sadece bazılarıdır. Hipokalsemi, hafif belirtilerle başlayıp hayati tehlike oluşturabilecek kadar şiddetli olabilir.
Hipokalseminin Nedenleri:
Hipokalseminin birçok nedeni vardır ve bunlar genellikle kalsiyumun bağırsaklardan emilimini azaltan, kemiklerden kalsiyum salınımını azaltan veya böbrekler tarafından kalsiyum atılımını artıran faktörlerle ilgilidir. Bunlar arasında:
- Paratiroid bezlerinin yetersiz çalışması (Hipoparatiroidizm): Paratiroid bezleri, kalsiyum seviyelerini düzenleyen parathormon (PTH) hormonunu üretir. Bu bezlerin yetersiz çalışması, PTH seviyelerinin düşmesine ve dolayısıyla kandaki kalsiyum seviyelerinin düşmesine neden olur. Bu en sık görülen nedenlerden biridir.
- D vitamini eksikliği: D vitamini, bağırsaklardan kalsiyum emilimi için gereklidir. D vitamini eksikliği, kalsiyum emilimini azaltır ve hipokalsemiye yol açar.
- Kronik böbrek yetmezliği: Böbrekler, kalsiyum metabolizmasında önemli rol oynar. Böbrek yetmezliği, kalsiyumun vücutta tutulmasını ve aktif D vitamini üretimini azaltabilir.
- Pankreatit: Pankreas iltihabı (pankreatit), kalsiyum seviyelerini etkileyen çeşitli mekanizmalar yoluyla hipokalsemiye neden olabilir.
- Aşırı alkali durum (alkaloz): Kan pH'sındaki artış (alkaloz), kan dolaşımındaki iyonize kalsiyumun azalmasına neden olabilir.
- Bazı ilaçlar: Bazı ilaçlar, örneğin fosfat içeren bazı ilaçlar, kalsiyum emilimini azaltabilir veya böbreklerden kalsiyum atılımını artırabilir.
- Transfüzyon sonrası hipokalsiemi: Büyük hacimli kan transfüzyonları sırasında sitratlı kan ürünlerinin kullanımı kalsiyum bağlanmasına neden olarak geçici hipokalsemiye yol açabilir.
- Beslenme yetersizliği: Kalsiyum alımının çok düşük olduğu durumlarda hipokalsemi oluşabilir. Ancak bu, genellikle tek başına hipokalsemiye neden olmaz, başka faktörlerin de rol oynaması gerekir.
- Ameliyat sonrası hipokalsiemi: Paratiroid bezleri üzerinde yapılan ameliyatlar veya boyun bölgesindeki ameliyatlar hipokalsemiye neden olabilir.
- Malabsorpsiyon sendromları: Bağırsaklardan besin emiliminin bozulduğu durumlarda (örn., Crohn hastalığı, çölyak hastalığı) kalsiyum emilimi de bozulabilir.
Hipokalseminin Belirtileri:
Hipokalseminin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve şiddetine bağlı olarak değişir. Hafif hipokalsemi genellikle belirtisiz geçerken, şiddetli hipokalsemi aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
- Kas krampları (tetani): Ellerde, ayaklarda ve yüz bölgesinde kas spazmları.
- Uyuşma ve karıncalanma: Ellerde, ayaklarda ve dudaklarda his kaybı.
- Kas zayıflığı: Kasların kontrolsüz zayıflaması.
- Konvülsiyonlar (nöbetler): İstem dışı kas kasılmaları.
- Kalp ritminde düzensizlik: Kalp çarpıntısı veya yavaş kalp atışı.
- Anksiyete ve sinirlilik: Psikolojik sorunlar.
- Dişlerde sorunlar: Dişlerin zayıflaması veya bozulması.
Teşhis ve Tedavi:
Hipokalsemi tanısı, kan tahlilleri ile kandaki kalsiyum seviyelerini ölçerek konulur. Tedavi, altta yatan nedeni belirlemek ve ona yönelik tedavi uygulamaktır. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Kalsiyum takviyeleri: Oral veya intravenöz (damardan) kalsiyum takviyeleri.
- D vitamini takviyeleri: D vitamini eksikliğinin giderilmesi.
- Parathormon tedavisi: Hipoparatiroidizmde parathormon replasmanı.
- Diyet değişiklikleri: Kalsiyum ve D vitamini açısından zengin besinlerin tüketilmesi.
Önemli Not: Hipokalsemi ciddi bir durum olabilir ve belirtiler ortaya çıktığında veya şüphelenildiğinde hemen bir doktora başvurulması gerekir. Bu bilgi sadece genel bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Herhangi bir sağlık sorununuz için mutlaka bir sağlık uzmanına danışmalısınız.