glukoneogenez ne demek?
Glukoneogenez Nedir?
Glukoneogenez, glikoz olmayan kaynaklardan glikoz üretimi sürecidir. Özellikle açlık, uzun süreli egzersiz veya düşük karbonhidratlı diyetler gibi durumlarda kan şekerini (glikoz) normal seviyelerde tutmak için hayati öneme sahiptir. Bu süreç, temel olarak karaciğerde ve daha az ölçüde böbreklerde gerçekleşir.
Glukoneogenezin Önemi
- Kan Şekerini Dengeleme: Vücudun enerji ihtiyacını karşılamak ve özellikle beyin gibi glikoza bağımlı organların çalışmasını sürdürmek için önemlidir.
- Açlık Durumunda Hayatta Kalma: Açlık veya yetersiz karbonhidrat alımı durumlarında vücudun enerji üretmesini sağlar.
- Egzersiz Sırasında Performansı Destekleme: Uzun süreli egzersizlerde kasların enerji ihtiyacını karşılamak için glikoz sağlar.
Glukoneogenezde Kullanılan Başlıca Substratlar
- Laktat: Yoğun egzersiz sırasında kaslarda üretilir ve karaciğere taşınarak glikoza dönüştürülür.
- Alanin (Amino Asitler): Kas proteinlerinin yıkımı sonucu ortaya çıkar ve glukoneogenez için bir substrat olarak kullanılır.
- Gliserol: Yağların hidrolizi (lipoliz) sonucu ortaya çıkar ve glikoza dönüştürülerek enerji sağlar.
- Propionat: Bazı yağ asitlerinin metabolizması ve bazı amino asitlerin yıkımı sonucunda oluşur.
Glukoneogenezin Adımları ve Düzenlenmesi
Glukoneogenez, glikolizin tersi bir süreç değildir. Glikolizde geri dönüşümsüz olan bazı adımlar, glukoneogenezde farklı enzimler aracılığıyla aşılır. Bu enzimler şunlardır:
- Pirüvat Karboksilaz: Pirüvatı oksaloasetata dönüştürür.
- Fosfoenolpirüvat Karboksikinaz (PEPCK): Oksaloasetatı fosfoenolpirüvata dönüştürür.
- Fruktoz-1,6-Bisfosfataz: Fruktoz-1,6-bisfosfatı fruktoz-6-fosfata dönüştürür.
- Glikoz-6-Fosfataz: Glikoz-6-fosfatı glikoza dönüştürür.
Glukoneogenez, hormonlar (insülin, glukagon, kortizol) ve enerji seviyeleri tarafından sıkı bir şekilde düzenlenir. Glukagon, glukoneogenezi uyarırken, insülin baskılar.
İlgili Kavramlar