fraksiyon ne demek?
Fraksiyonlar, bir bütünün parçalarını temsil eden matematiksel ifadelerdir. Bir kesir, pay ve payda olmak üzere iki ana kısımdan oluşur:
- Pay: Kesrin üst kısmında yer alan sayıdır. Bütünün kaç parçasının alındığını gösterir.
- Payda: Kesrin alt kısmında yer alan sayıdır. Bütünün kaç eşit parçaya bölündüğünü gösterir.
Örneğin, 3/4 kesrinde:
- 3 (pay): Bütünün 3 parçasını aldığımızı gösterir.
- 4 (payda): Bütünün 4 eşit parçaya bölündüğünü gösterir.
Fraksiyon Türleri:
- Basit Kesirler: Payı paydasından küçük olan kesirlerdir (örneğin, 1/2, 3/4, 5/8).
- Bileşik Kesirler: Payı paydasından büyük veya eşit olan kesirlerdir (örneğin, 5/4, 7/3, 6/6). Bileşik kesirler, tam sayı ve basit kesir olarak da ifade edilebilirler (örneğin, 5/4 = 1 1/4).
- Tam Sayılı Kesirler: Tam sayı ve basit kesrin birleşimidir (örneğin, 1 1/2, 2 3/5).
- Karışık Kesirler: Tam sayılı kesirlere eş anlamlıdır.
- Ondalık Kesirler: Paydası 10, 100, 1000 gibi 10'un kuvvetleri olan kesirlerdir. (örneğin, 0.5 = 1/2, 0.75 = 3/4).
Fraksiyonlarla Yapılan İşlemler:
Fraksiyonlar ile toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemleri yapılabilir. Bu işlemlerin kuralları şunlardır:
- Toplama ve Çıkarma: Paydaları aynı olan kesirler doğrudan toplanır veya çıkarılır (paylar toplanır veya çıkarılır, payda aynı kalır). Paydaları farklı olan kesirler, ortak bir payda bulunduktan sonra toplanır veya çıkarılır.
- Çarpma: Paylar çarpılır ve paydalar çarpılır.
- Bölme: Birinci kesir, ikinci kesirin ters çevrilmiş haliyle çarpılır.
Fraksiyonların Önemi:
Fraksiyonlar, günlük yaşamın birçok alanında kullanılır:
- Yemek Tariflerinde: Malzeme miktarlarını ölçmek için kullanılır.
- Para: Para birimlerinin kesirlerini (örneğin, 1/4 dolar) temsil eder.
- Ölçüm: Uzunluk, ağırlık, hacim gibi ölçü birimlerinin kesirlerini ifade eder.
- Matematik ve Fen Bilimleri: Matematiksel hesaplamalarda ve bilimsel verileri analiz etmede kullanılır.
Fraksiyonlar, matematiğin temel konularından biridir ve bu konuda sağlam bir temel oluşturmak, ileri matematik konularını anlamayı kolaylaştırır.