fosfolipit ne demek?
Fosfolipitler
Fosfolipitler, hücre zarlarının temel yapı taşlarından olan, gliserol veya sfingozin bazlı, bir fosfat grubu ve iki yağ asidi içeren lipitlerdir. Amfipatik özellik gösterirler, yani hem hidrofilik (suyu seven) hem de hidrofobik (suyu sevmeyen) kısımları vardır. Bu özellikleri sayesinde sulu ortamlarda kendiliğinden çift katmanlar oluşturarak hücre zarlarının temelini oluştururlar.
Yapısı:
- Gliserol veya Sfingozin: Fosfolipidin temelini oluşturan alkol molekülüdür. Gliserol bazlı fosfolipitlere gliserofosfolipitler, sfingozin bazlı olanlara ise sfingofosfolipitler denir.
- Yağ Asitleri: Genellikle iki yağ asidi molekülü, gliserol veya sfingozin molekülüne ester bağı ile bağlanır. Bu yağ asitleri hidrofobik kuyruk kısmını oluşturur.
- Fosfat Grubu: Gliserol veya sfingozin molekülüne bağlı olan fosfat grubu, hidrofilik baş kısmını oluşturur. Fosfat grubuna ek olarak farklı alkol molekülleri de bağlanabilir (örneğin, kolin, etanolamin, serin, inositol).
Önemli Fonksiyonları:
- Hücre Zarı Oluşumu: En önemli işlevleri, hücre zarlarının yapısını oluşturmaktır. Çift katmanlı yapıda, hidrofobik kuyruklar içe dönük, hidrofilik başlar ise suyla temas halindedir.
- Zar Akışkanlığı: Fosfolipitlerin yapısındaki doymamış yağ asitleri, zarın akışkanlığını etkiler. Doymamış yağ asitleri, zincirlerde kıvrımlara neden olarak zarların daha akışkan olmasını sağlar.
- Sinyal İletimi: Bazı fosfolipitler, hücre içi sinyal iletim yollarında rol oynar. Örneğin, fosfatidilinozitoller (PIP'ler) sinyal moleküllerine dönüşebilirler.
- Apoptotik Sinyaller: Hücre ölümü (apoptoz) sırasında bazı fosfolipitler (örneğin, fosfatidilserin) hücrenin dış yüzeyine taşınarak, fagositik hücreler tarafından tanınmayı ve temizlenmeyi sağlar.
Önemli Fosfolipit Çeşitleri:
Kategoriler