etriye ne demek?

Eşriye (Eş'ariyye)

Eşriye, İslam düşüncesinde Ebu'l-Hasan el-Eş'ari tarafından kurulan ve Sünni İslam'ın ana akımlarından biri haline gelen kelam ekolüdür. Eş'ari, başlangıçta Mutezile mezhebine mensupken daha sonra bu mezhepten ayrılarak kendine özgü bir kelam sistemi geliştirmiştir.

Temel İlkeleri:

• Allah'ın Sıfatları: Eş'ariler, Allah'ın zatına ait sıfatlarının (ilim, kudret, irade, hayat, semi', basar, kelam) olduğunu kabul ederler. Ancak bu sıfatların mahiyeti ve Allah'la ilişkisi konusunda te'vil yoluna giderler. Yani, sıfatları zâhiri anlamlarından farklı bir şekilde yorumlarlar. Bu konu Allah'ın Sıfatları başlığı altında daha detaylı incelenebilir.
• Kur'an'ın Yaratılmışlığı: Mutezile'nin aksine, Eş'ariler Kur'an'ın yaratılmış olmadığını, Allah'ın kelamı olarak ezelî olduğunu savunurlar. Ancak Kur'an'ın lafızlarının (okunuşu, yazılışı) yaratılmış olduğunu belirtirler. Bu önemli ayrım Kur'an'ın Yaratılmışlığı konusunda tartışma konusudur.
• İnsan Fiilleri: Eş'ariler, insanın fiillerinde Allah'ın yaratıcı olduğunu ve insanın ise kesbedici (kazanıcı) olduğunu savunurlar. Bu "kesb" teorisi, insanın fiillerinden sorumlu tutulabilmesi için bir açıklama getirme çabasıdır. İnsan Fiilleri konusunda detaylı inceleme yapılması faydalı olacaktır.
• Akıl ve Nakil: Eş'ariler, akıl ve nakli (Kur'an ve Sünnet) birbirine zıt görmezler. Ancak naklin akıldan öncelikli olduğunu kabul ederler. Akıl, nakli anlamada ve yorumlamada yardımcı bir araçtır. Akıl ve Nakil ilişkisi Eş'arilik için önemlidir.
• Allah'ın Görülmesi (Rü'yetullah): Eş'ariler, ahirette müminlerin Allah'ı göreceklerini kabul ederler. Ancak bu görmenin nasıl olacağı konusunda te'vil yoluna giderler ve dünyadaki görmeye benzemediğini belirtirler. Rü'yetullah konusu tartışmalı bir konudur.

Önemli Temsilcileri:

• Ebu'l-Hasan el-Eş'ari
• Bakıllani
• Cüveyni
• Gazali
• Fahreddin er-Razi

Eşriye, İslam dünyasında yaygın olarak kabul görmüş ve özellikle Sünni İslam'ın önemli bir kelam ekolü olarak varlığını sürdürmektedir.